Visning av Misjon og politikk i China

MISJON

OG

POLITIKK I CHINA

AV JAKOB STRAUME

Misjonzren m i a l d r ~ ha noko med politikk i gjere. Han er innvigd ti1 i arbeide for Jesu Kristi rike. Dette arbeidet treng all hans tid, evner og krefter. For dette riket arbeider han med stort frimod, fordi han veit at det vert stiande i alle zvor.

Men sjglv om misjonzren heldt seg utanfor ~olitikken, fekk politikken mykje 8 seie f o r ' misjoneren og misjonsarbeidet. O g difor mitte misjoneren ha eit vake auga med slikt som ligg utanom arbeidet hans.

N i r verda 1Hg i krampe under store politiske omveltningar, skapte det ofte store vanskar for misjonsarbeidet. Ja, stundom stod niisjonieren mesta ridlaus, sj$lv om Herren i si makt vende heile situasjonen ti1 i verte ti1 gagn for evangeliet.

Difor er me i Guds ord (1. Tim. 2, 1-2) bedne om i be for alle menneske, og alle dei som er i overridande stand, s i me kan leve eit stilt og roleg liv i all pdlegdom og sdrna.

Ro eller uro i verda, krig eller fred i det landet som misjo- nzren arbeider i, f i r mykje i seie for misjonzren og arbeidet hans.

Sjglv om han ikkje hgyrer ti1 denne verda, s i er han i verda, og han er borgar av den staten som han kom ifri. Heimen ligg i heimlandet. Ute p i misjonsmarka er han gjest p i framand grunn.

I fredelege tider g i r det som oftast godt for misjonxren der Ute. Han f i r gjere arbeidet i fred, og glgymer at det finst noko som heiter politikk. Slikt noko driv andre med. Han er utanom.

Han er fri f r i livsens sysler for i tekkjast Herren Jesus Kristus.

O g livet flyt stilt som dei store elvane om vinteren.

Men ein dag veit han ikkje ordet av fgr han er inne i dei po- litiske kvervlane. Ikkje fordi han er misjoner, men fordi han er borgar av ein framand stat, og hgyrer ti1 ein annan rase.

Ofte kom det britt og uventa, mest som n i r elva stig veldig under klHr himmel. DH mH noko storveges ha hendt langt unna.

Misjonzrane har vorte drivne ut or landet eller kalla heim,

-

ikkje fordi dei var misjonzrar, men fordi dei var borgarar av ein framand nasjon, som stridde med andre om makta i verda. DH vart misjonzrar offer for politikken, utan at dei sjglve hadde det minste H gjere med politikk.

l'olitikk var det dH Feliks let Paulus etter seg bunden fordi han ville vinne seg takk av jgdane (Ap. gj. 24, 27).

Politikken var det som sende dei tyske misjonzrane ut av China under den farste verdskrigen. China viste dei ut fordi dei allierte ynskte det, og England sytte for lasteskip ti1 H sende dei pH.

Og politikken gjer at amerikanske og engelske misjonxrer m i u t av China no pH trass av at dei ikkje har drive politikk.

Politikken gjorde vegen ti1 China lang og vanskeleg for dei fgrste protestantiske misjonzrane som reiste dit. Sileis mHtte Robert Morrison fgrst reise over ti1 Amerika, for derifri i ta vegen rundt Afrika ti1 China.

Misjonzrar som drog u t etter han, mitte ofte reise pH opiums- skutrr fordi det var berre dike som siglde pH China i dei dager.

Robert Morrison gjorde ein Iang omveg. Likevel kom han nmmere denne syndige trafikken enn nokon annan misjonzr. O g det var fordi gkonomiske vanskar tvang han ti1 i gjere translatgr- arbeid for handelsfolk, og handelen var opium for det meste.

Morrison mHtte sjH mykje vondt, men han slapp i s j i opiums- krigen. Men son hans fekk sji han, og han gjorde translat8r-arbei- det dH traktaten vart skriven i 1842 mellom China og England.

Dette var den fgrste verkelege handelstraktaten som China skreiv med ei vesterlandsk makt.

Etter denne traktaten vart fern byar opna for vesterlandsk handel.

Utan at det vart nemnt, kom misjonxrane inn i desse byane med dst same. Dilor syntest nok bide dei og unge Morrison at

denne traktaten var sers god.

Men China sig p i traktaten som ein valds-traktat. O g det var

ikkje underleg China mitte betale 15 millionar dollars for krigs- , skade og 6 millionar for gydelagd opium. Dessutan tok England .' Hongkong.

Korkje England eller China fekk stor glede av denne trak- taten, frHrekna Hongkong.

Kinesarane saboterte han alt dei vann. Difor bar det mot nye kriser, og ti1 slutt oppgjerd og krig rned China p i eine sida, og England rned Frankrike p i hi.

Arsakene hadde berre rned ~olitikken H gjere. Det var opiums- handel og kuli-trafikk,

-

eit slag slavehandel,

-

sorn var verste stgytesteinane. Men det var ogsi andre ting rned i spelet. Stor- handelen lig bakom.

Europa og Amerika hadde kome inn i den telrniske revolu- sjonen son1 kom rned dampmaskinen. Dei mHtte finne marknader for uhorveleg mykje av nye varer. Og dei fann ut at China ville verte den beste marknaden.

Men keisaren i China var ein klein kjgpar. Han sHg p i alle folk utanom China sorn barbarar. Og det var ikkje underleg. Mange utanlandske sjgfolk hadde fare i t som rgvarar.

Men England, Frankrike, Tyskland, Amerika, Japan og Russ- land sende betre folk. Dei sende ambassadgrar. Det var fine folk.

Men det var det same kven som kom, og kven som sende. Kei- saren stelte rned dei som om dei var sendemenn f r i vasall-statar.

Dette vart dei andre arge for. I 18 1 6 slo England ti1 rned sverdet og fekk Frankrike rned seg.

Fgrst i 1860 vart det fred. Men dH mgtte ogsi Amerika og Russland opp. Dei ville vere rned nHr freden skulle skrivast.

Av fredsvilkira skal her takast med: Sendemenn f r i utan- landske makter fekk lov ti1 H bu i Peking, og fekk st5 beinast i samband rned hggste styresmakta i landet.

Nye byar vart opna for framande skip og handel.

Utlendingane fekk lov ti1 i ferdast fritt omkring i landet, og ingen mitte legge hindringar i vegen, korkje for dei eller bagasjen deira.

Kristendomen skulle tolast i heile riket.

Russland fekk dei store landomrida nord for Amur-elva. O g landet austanom Ussuri skulle China og Russland styre i lag. Men China gjekk snart ut av det samstyret. O g Russland bygde Vladi- vostok, ein sers viktig hamneby ved Stillehavet og endestasjon for den trans-sibiriske jarnvegen.

Det var Russland som mjgla kaka si best den gongen. Dei andre stormaktene var ikkje sers jordhungrige nett di. Det var ikkje p i moden med koloniar. Dei andre ville berre ha handel og marknad for varene sine. Men Russland dreiv pb med i bygge opp herre- veldet sitt tvers gjennom Asia ti1 Stillehavet. Og China fekk kjenne trykket sterkast av denne stormakta, fordi det l i g nzrast.

N i r misjonsarbeidet kom med i Tientsin-konvensjone~~ av 1860, sb var det meir enn misjonxrane hadde bede om. Det var helst ei zresak for diplomatane, som gjorde at misjonsrbeidet kom med.

Diplomatane syntes at det var alt for vanzrande n i r misjonzrane vart jaga og slegne ned av kinesisk pgbel. Slikt hadde hendt ofte.

Men no ville dei store sette ein stoppar for slik framferd. Og det vart nok ti1 stor hjelp.

Men det var visst mindre hjelp i dette enn dei trudde. For s i lenge stormaktene dreiv politikken sin for i fb mest r i d var ut av China, vart dei hata av dei som ridde i landet. Og d i var det ikkje godt for misjonzrane 8 ferdast fritt ikring.

Visst gjekk det utruleg bra fordi folket er godlyndt. O g mi- sjonzrane gjorde utruleg mange og lange ferder omkring i landet.

Dei fleste ferdast i fred.

Likevel var misjonzr-morda mest irvisse, heilt ti1 dess den en- gelske ministeren kravde livet av ein hggare embetsmann ti1 veder- lag for misjonzr-mord. D i vart det mindre med dike ugjerningar, s i politikken var nok bak pgbelen som slo misjonxrane i hel. Og der var ikkje underleg. P@belen visste ingen ting om krigane og politikken. Slikt noko var det berre hggare embetsfolk som visste om.

Frankrike dreiv hardt i sgr, og fekk hand om dei gamle kine- siske lydland Annam og Tonking.

Op i sjglve China klora dei seg fast i Kwangchow-bukta, lengst

i sprr. Derifri skapte dei si interessesfaere inn gjennom dei sgrlege provinsane.

England hadde f i t t Hongkong i ^1842, og hadde store interesser i Yangtse-dalen. Det var liksom feitaste tugga. Men dessutan fekk dei grenseregulering i sar. Og Burma, sorn var eit gamalt lydland under China, slutta i betale tributt ti1 keisaren i 1886. Han hadde f i t t ein skilling f r i Burma kvart tiande i r . Men s i tok England hand om Burma og pengane s i lenge.

Tyskland lyfta den pansra neven over Shantung-provinsen, og fann b3de kol og jarn. Det kravde alt dette sorn vederlag for to misjonaerar sorn vart myrdn.

Japan gjekk ti1 krig mot China i 1894, og vann. Det fekk Formosa og mykje meir.

Med i fredsvilkira var ogsi at Japan skulle f i Liaotung-halvprya med Port Arthur i Manchuria.

Dette med Manchuria syntes Russland var reint for gale. Difor fekk det Tyskland og Frankrike med seg. O g alle tre protesterte s i sterkt mot denne freden at Japan vart fzlen, og gav Liaotung- halvprya med Port Arthur tilbake ti1 China, mot i f i nokre pengar ti1 krigsskadebot.

Keisaren i China vart nok glad for dette. Men etterpi kom Russland og ville ha takk for hjelpa.

Russland kravde Port Arthur og layve ti1 i fare jarnvegen sin i Manchuria fram ti1 byen. Dermed var dei herrar i Manchuria, ja, i stor mon over det meste av landet utanfor den store muren.

Dei hadde f i t t si interessesfere.

Medan stormaktene dreiv politikk og forsynte seg av China, var der ei hard tid for misjonsrane.

Dei hadde vorte blanda inn i politikken utan at dei sjalve hadde gjort det eller ynskte det.

Dei var ikkje med i politikken, korkje sorn misjonerar eller borgarar. Dei berre sette livet inn for

H

fullfprre den tenesta dei fekk av Herren, anten dei var verna av traktatar eller ei. For den rettstrygd son1 traktatane og kanonane gav, var ofte usikker.

Hadde ingen funne opp opiumshandelen, hadde ingen funne opp slaveri og krig, kunne visst misjonxrane f i t t arbeidt i fred, forkynt evangeliet, undervist dei vankundige og lekt sjuke. Kine- sarane har vore takksame for ah dette.

Men misjonxrane var av same rase og hudfarge som resten av dei sorn gjorde urett. O g sH mitte den uskuldige lide for den skul- dige. Slik er det i ei syndig verd.

Men der er ogsd ei onnor side, sorn har synt seg gjennom all historic: uLyset skein i mgrkret, og mgrkret tok ikkje imot det.a

(Johs. 1, j ) .

N i r kristendomen mgtte heidendomen, var det alltid bryt- ningar. Og ofte reiste heidendomen seg mot kristendomen for i riste han av seg.

I denne kampen vart det nytta alle dei vipen som finst, ogsi politiske. D i fekk politikken fylgjer for misjonsarbeidet. Slik gjekk det ti1 i China i 1900.

Bak krisa i 1900 lig storpolitikken. Stormaktene kappast om B f% mest r i d var av verda. O g nedover det arme China hagla det av krav f r i stormaktene.

Chinakartet sig ut som eit makkstukke blad. Kinesarane har- mast. Dei ville riste makkane av seg. Det var politikk. Men det var misjonxrane som ikkje hadde noko med politikken B gjere, som det gjekk verst u t over.

Boksar-op~rgrarane hadde brodd mot keisarhuset, men s i vart d-i opp#ste ti1 d g5 mot utlendingane i staden. aDrep utlendingane kvar de finn d e i ! ~

Misjonzrane var lette 8 ta. Dei var fredelege og forsvarslause.

Si mitte 130 av dei late livet, og dessutan mange born. Dette var mellom protestantane. Katolikkane fekk bg sine martyrar.

Men dette var ikkje berre politikk. Heidendomen nytta hgvet ti1 i ta eit oppgjer med kristendomen, og fleire tusen skuldlause kristne let livet som martyrar.

Martyrblodet vart utsidet for kyrkja. Stundom grodde det best der martyrane var flest.

Shansi-provinsen fekk flest martyrar. Han vart lenge mpinster- provinsen bide n i r det galdt kristeleg og materiel1 framgang.

Aret 1900 var der store tidsskiftet i China. Der var alvor med den vanmakts-kjensla sorn landet fekk under nederlaget med Japan fem i r fgr. N o hjelpte det ikkje med blmdt raseri mot fiendane.

Dei mitre sette seg p i skulebenken og finne ut at utlendingane hadde s t y k e n sin i vitskapen.

Etter 1900 vart det ei god tid for misjonsarbeidet. Misjonaerane fekk reise og arbeide trygt. Det var den store landnimstida i mi- sjonsarbeidet.

I 1911 kom den kinesiske revolusjonen. Det vart uro, men folket og fgirarane hadde ingen brodd mot misjonsarbeidet. Brod- den giekk mot keisarhuset, som vart avsett. O g misjonsarbeidet fekk halde fram som fgr.

Men revolusjonen vart p i mange mitar eit vonbrot. Dei velte keisarhuset, men makta ikkje i f i eit godt styre.

Det vart storgeneralane si tid. Dei blpimde sorn tistlar, taggete og stinne.

Krig vart eit privatarbeid, og unge menn gjekk inn i herane for i vinne rikdom og makt. Mange av dei var bide soldater og rgivarar.

Yang Hu-chen var ein slik. Han Izrde rpivarhandverket og ar- beidde seg opp ti1 guverngir i Shensi. Der tok han sjglvaste Chiang Kai-shek ti1 fange i desember 1936.

I Manchuria satt Djang Tso-lin sorn keisar utan krone. Han var ein nyttig drabant for Japan, tok ti1 sorn rgvar og hpiyrde ti1

~ r a u d s k j e ~ g a n e ~ .

I China var Wu Pei-fuh og Feng Yu-siang mellom dei fremste generalane. Dei to hadde aldri vore p i rpivarstigen. Men slost gjorde dei.

All ufreden vart ti1 hinder for misjonsarbeidet. Misjonaerane mitte ofte lide i lag med folket, som vart plyndra. Men det var korkje politikk eller kristenforfylging i det.

Dei sorn slost, stridde berre om makta, og prpivde i plyndre ti1 seg rikdomane.

For misjonzrane var det farleg berre n i r dei kom inn i slaglina mellom generalane, eller nit. rpivarane kasta seg over byen som dei budde i.

Slike ulukker hende. Slik gjekk det ti1 dH rglvarheren ti1 Beh- Iang

-

<Den kvite ulvena

-

tok Laohokow i 1914. Der vart dr. Fr#yland drepen og misjonzr Sama sira. Det var tunge tap, omkostningar som hgyrer ti1 misjonsarbeidet. Men arbeidet gjekk framover i den tia. Det voks pH trass av harde slag.

Men s i kom revolusjonen inn i ein ny fase i 1921-1927.

Sun Yat-sen, som var far ti1 den kinesiske revolusjonen, kom ingen veg med dei store generalane.

Hausten 1924 kom Wu Pci-fuh s i langt at hall sHg i kanten p i keisarkrona. Men d i kom Feng Yu-siang bak han, og riste sH hardt i stillaset at han ramla ned, og vart liten att. Men d i vart Feng Yu-siang den som vart stor.

Sun Yat-sen s@kte hjelp hjH stormaktane. Men berre Russland var villig ti1 8 hjelpe han med ein ny revolusjon, og dei sende bide ridgjevarar og midlar.

Kanton-armden vart skipa om att og fekk ny eldhug med Chiang Kai-shek som fgrar. Det gjek ti1 siger, og stor-generalane rauk over ende.

Men denne revolusjonen fekk brodd mot utlandet.

England vart syndebukken som fgrar for imperialistane. Det var nok storpolitikken mellom England og Russland som synte seg p i ein ny mite.

Det vart ein vill agitasjon, og skuldlause kom mot, sin vilje opp i rplret. Eit dgme p i korleis det kan g i til, skal me ta med.

I Laohokow var det store folkemgte pH ein open plass. Ein liten norsk misjonzr-huslyd kom over plassen. Han kom ut f r i fjella i servest, og hadde reist i fem dagar. Misjonzren hadde ofte fare same vegen i fred, og han venta berre fred no bg.

Men britt gjekk eit rop over plassen: uDer kjem imperialistane!

Ned med d e i ! ~

Straks etter gjekk ei skur av jord og stein over misjonzrfolket, og det var berre eit under at dei berga livet.

I 1927 nidde den antikri~tele~e rersla toppen. D i vart misjo- nzrane rekna med i politikken, utan at dei var det.

Kommunistane sa at misjonzrane la kristendomen ned i China som steinar i elva, for at imperialistane kunne kome fram.

Reret vart s i stort at misjonzrane mitte fara ti1 kysten eller heim.

Men dei radikale fortok seg ved i sli rikfolk i he1 og ta eige- domane. Folk vart redde, og Chiang Kai-shek tok makta f r i dei radikale. Russarane mitte r$me f r i landet, og kommunistane tok ti1 fjells i Kiangsi, Hunan og Hupeh, medan mange som var mis- tenkte for 8 Vera kommunistar, vart avretta.

Misjonzrane tok ti1 i reise attende ti1 arbeidsplassane sine same hausten.

Det vart fred med utlandet.

Men Japan vart gridigare etter kvart. Det vann p3 China i 1894, og kasta Russland ut or Port Arthur og Manchuria i 1905.

Under den ferste heimskrigen kasta det Tyskland ut or Shantung, og kravda mykje meir enn Tyskland hadde der.

I 1931 tok det Manchuria og gjorde landet ti1 eit lydrike. Men det vart for lite. Difor tok dei mykje av Indre-Mongolia og la a t t i t .

Japan hadde lyst p i Ytre-Mongolia bg, men der satt Russ- land og passa p5.

Det var ei litt gamal historie med dei kinesiske lydlanda som 1ig opp ti1 dei store grannane.

Under dei store oppr$ra i China i det nittande hundreiret gjekk russarane over grensa ti1 Turkestan og hersette Kuldja for i Verne

ninteressene, sine der.

Seinare kom ein flink kinesisk general og knuste oppreret, og det vart ro i landet. Men russarane var s i seinfere ti1 8 gjeve byen over ti1 kinesarane at det hadde nzr kome ti1 krig mellom China og Russland.

Men i 1881 vart dei einige om at China skulle f i att Kuldja og det meste av landet som var hersett, mot at Russland skulle f i ei skadebot.

Russland tok sin mon a t t i Manchuria, men vart kasta ut att av Japan.

Men i 1913 mitte China gi med p i at Russland hadde rett ti1 handel i Ytre-Mongolia, son1 skulle ha sjglvstyre under China.

Dette sjglvstyret strauk China i 1919, utan i makte i knyte landet fastere ti1 seg. Ytre-Mongolia kom snart under russisk fgrarska~, og fekk russisk samfunns-skipnad.

Alt i 1923 mitte dei svenske misjonerane bort ifri hovud- staden Urga.

I tretti-ira vart det meir asjglvstyrea i Turkestan bg. Det fgrde ti1 politiske omveltningar, som gjorde at misjonerane mitte bort.

Fgrst kom turen ti1 nordmannen misjonzr Otto Torvik i Kuldja, som mitte reise i 1935. Seinare kom turen ti1 bide svenske og en- gelske misjonzrer, som hadde arbeidt i Turkestan ein mannsalder.

P i same tid som Russland trykte p i f r i nord, pressa England p i Tibet og ville gjerne ha landet ti1 astgtfangera mellom Russland og India, og China fekk ti1 slutt ingen ting i seie i Ytre-Tibet.

Alle stormaktene hadde ~interessern i China. Somme ville vinne land, andre ville handle, og somme ville bide handle og vinne land.

Men Japan var verst, og 1937 gjekk det p i for alvor, for d i sig det ut ti1 at Chiang Kai-shek endelig hadde f i t t nokolunde samling p i landet.

Det er vanskeleg i fgre igjennom reformer n i r landet alltid er i krig. Og China var i krig heile tida medan Chiang Kai-shek styrte.

Likevel fekk han giort ikkje s i lite.

Store bilvegar vart bygde. Mange nye skuler vart sette i gang.

Tusentals unge menn gjekk p i skulane, og mange vart sende ti1 Amerika for i studere.

Litt demokratisering vart fgrt inn i fylkes- og kommune- administrasjonen.

Ei mengd smi fabrikkar vart sette i gang og fekk stgnad av staten.

China leid felt bide under krigen og borgarkrigen. Det brukte uhorveleg med pengar. D i opna inflasjonen gapet og slukte alt i sitt grddige svelg. Ei skjeppe ris kosta to dollars. S i steig ho ti1 fern.

236

Aret etter kosta ho tusen dollars. Skredet hadde losna, og det auka i velde.

h r 1948 kosta ein middag i Shanghai ein million dollars. Ein trikkebillett kosta 60,000 dollars og eit tonn kol 110 millioner dollars.

Det vart naud, fattigdom og kaos. Den som var velstandsmann ein dag, var fattig dagen etter.

Landet var i ei grenselaus naud. Etter krigen med Japan var det 80 millioner heimlause menneske og fire millioner foreldre- lause born.

SH kom borgarkrigen og knuste endi fleire heimar. Nye millioner vart husville, og nye tusen av born miste fedrar og for- eldre.

No venta dei heimlause at Chiang Kai-shek skulle gjeve dei att alt dei hadde mist. Men han makta det ikkje. D i vart China som ein einaste stor, brglande straumkvervel. Det var politikk. O g mi- sjonaerane var midt i denne sjodande gryta med heile arbeidet sitt.

DH kom kommunistane med medisinen,

-

den store jord- reformen.

China er eit jordbruksland. 80 prosent av folket er b#nder, og ein stor lut var smibrukarar og sj#lveigarar.

Ein gong var kanskje heimen rik med mykje jord og mange brGr. Men alle br@rne delte likt, og enno var det levelege kHr. Men dB sgnene i neste aettled hadde delt, satt dei att i smi kHr. Men enno gjekk det bra.

Men i China kjem eit u i r kvart femte eller sjuande Hr. DH vart det for lite mat. Smibrukaren mitte line pengar ti1 H kjgpe mat for, og han sette jorda i pant.

Rentene var tunge, tre prosent for minaden. SH greidde ikkje fattigmannen korkje renter eller avdrag. Han makta ikkje 8 lgyse inn att garden. S i fekk rikmannen og uretten alt, og bonden vart leiglending pH garden sin.

Slik har det vore frS gamal rid. Mandarinane hadde ikkje meir i l@n enn at dei betake sekretzren sin; likevel vart dei rike nHr dei hadde site i embetet eit i r eller to. Korrupsjonen har djupe

rgter i Chma, og det er for gale at ein mann gjennom tjue i r s krig ikkje makta i rive korrupsjonen opp med rot og teger. Men han makta det ikkje. Korrupsjonen slo ut i blgming, og blomane heiter svartebgrs og inflasjon.

Men no kom det store jubeliret. Folket fekk art jorda si.

All denne krigen og politikken har fare hardt med misjons- arbeidet. Mange hus har vorte lagde i ruinar, og mange liv har gdtt ti1 spille.

Under krigen med Japan matte misjonxrane rgme etter som jayanarane gjekk fram; elles vart dei internerte.

Ved slutten av krigen var dei fleste yrotestantiske misjonxrane ute av landet. Men i 1947 var ²⁰⁰⁰ komne attende ti1 China og i arbeid. Dei vona p i ei god arbeidstid. Men krigen mellom na- sjonalistane og kommunistane vart berre hardare.

P i same rid auka spaninga mellom aust og vest, mellom Russ- land og Amerika. Det vart liksom sH utrygt i heile verda, men verst for misjonxrane i China.

D i hende det mange ting. Det hende at ein buss vart stoppa i eit fjellskar i Hupeh. Ferdafolket matte ut, og vart rgva. Misjo- nerane vart rgva i lag med hine.

Dr. Alexis Berg f r i Finnland, irk. Nordlund og frk. Andersen f r i Amerika fall for same bgdlane. Alle tre vart skulda for d vere amerikanarar, og det var dgdssynd i vere amerikaner den dagen.

Dei hadde synda sb fxlt mot China, v a n det sagt.

All verda veit at Amerika sende atombomba over Hiroshima og Nagasaki. D8 slutta Japan krigen og marsjerte ut or China.

Amerika kan mest seie at dei frelste China or klgrne p i Japan.

Men sH rauk Amerika og Russland ukldr om Tyskland. For dette og meir slikt vart kinesiske kommunistar sa harme at dei skaut ein finnlendar fordi dei trudde han var amerikanar.

Slik er politikken. Han er vrang d forsti. Og vrangt er det i drive misjon der det vert mykje av han.