1
TILSYNSRAPPORT
Odda kommune – Odda barneskule
2
1. Innleiing
Rapporten er utarbeidd etter tilsyn med Odda kommune, Odda barneskule. Rapporten gir inga fullstendig tilstandsvurdering av skulen. Tilsynet er gjennomført ved å vurdere praksis og rutinar som er omtalt i tilbakemeldingane frå kommunen og skulen opp mot lovkrav.
2. Rettsleg grunnlag for tilsynet
Etter opplæringslova § 14-1 har Fylkesmannen heimel til å føre tilsyn med offentlege skular.
Kommunelova har utfyllande reglar om dette i kapittel 10A, jf. § 60c. Tilsynsmyndigheita skal i denne samanheng ha tilgang til skuleanlegg og dokumentasjon. Tilsynet har ikkje avdekt lovbrot.
3. Tema for tilsynet
Tema for tilsynet var om Odda barneskule følgjer krava i opplæringslova § 2-15 om rett til gratis offentleg grunnskuleopplæring.
§ 2-15 seier:
Elevane har rett til gratis offentleg grunnskoleopplæring. Kommunen kan ikkje krevje at elevane eller foreldra dekkjer utgifter i samband med grunnskoleopplæringa, til dømes utgifter til undervisningsmateriell, transport i skoletida, leirskoleopphald, ekskursjonar eller andre turar som er ein del av grunnskoleopplæringa.
Vidare er det vurdert om krava i opplæringslova § 2-11 om permisjon frå den pliktige opplæringa er følgt når denne regelen blir aktualisert i samanheng med gratisprinsippet.
§2-11 første ledd seier:
Når det er forsvarleg, kan kommunen etter søknad gi den enkelte eleven permisjon i inntil to veker.
Retten og plikten til opplæring varer til eleven har fullført tiande skuleåret. Grunnskuleopplæringa skal vere i samsvar med Læreplanverket for Kunnskapsløftet, under dette fag- og timefordelinga.
Kommunen gir forskrifter om skule- og feriedagar for elevane. Det går fram av opplæringslova § 2-2 at opplæringa skal strekkje seg over minst 38 skuleveker innafor ei ramme på 45 samanhengande veker i skuleåret. Kommunane står fritt til å fastsetje eit anna tal undervisningsdagar enn 190, dersom dagane blir fordelte innanfor ei ramme på minst 38 og maksimalt 45 samanhengande veker.
Forskrift til opplæringslova § 1-6 seier at undervisninga som regel skal gå føre seg mellom kl. 08 00 og kl. 15 30. Unnatak frå denne regelen kan gjerast i enkelte tilfelle. Eit døme kan vere å forlenge skuledagen dersom elevane skal på teaterbesøk som ein del av undervisninga på ettermiddag/kveld.
4. Rettslege krav
Opplæringslova § 2-15 Rett til gratis offentleg grunnskuleopplæring:
Utdanningsdirektoratet har tolka denne retten og seier: Lova slår fast at den offentlege
grunnskuleopplæringa skal vere gratis for elevane. Det betyr at kommunen/skulen ikkje kan krevje betaling frå elevane eller foreldra for verken undervisningsmateriell eller aktivitetar (faglege og sosiale) som går føre seg i skuletida og i skulen sin regi, og som er ein del av grunnskuleopplæringa i samsvar med opplæringslova og forskriftene til lova. Dei døma som er nemnde i lovparagrafen er ikkje uttømmande. Forbodet mot å krevje eigenbetaling gjeld all verksemd i samband med
3 opplæringa, også aktivitetar som går føre seg utanom ordinær skuletid når desse aktivitetane er ledd i at skulen gjennomfører opplæringa i samsvar med lov og forskrift.
Opplæringslova § 2-11 Permisjon frå den pliktige opplæringa
Ordlyden i opplæringslova § 2-11 regulerer permisjonar knytt til den enkelte elev, og regulerer derfor ikkje permisjonar for grupper av elevar. Opplæringslova § 2-11 kan heller ikkje brukast når turen er ein del av grunnskuleopplæringa.
Omsynet bak regelen er at det skal vere mogeleg for foreldre å ta ut elevane frå den obligatoriske grunnskuleopplæringa utanom skulen sine feriar.
Både ordlyden og omsynet bak regelen tilseier derfor at regelen ikkje kan brukast slik at det blir ei omgåing av gratisprinsippet. Kommunen/skulen kan derfor ikkje gje permisjon for ei gruppe elevar med heimel i opplæringslova § 2-11.
5. Skriftleg dokumentasjon
Fylkesmannen har utarbeidd spørsmål som skuleeigar, rektor og leiar for FAU skulle svare på. Det var og høve til å leggje ved annan relevant dokumentasjon.
Fylkesmannen har mottatt svar på spørsmåla frå rektor ved Odda barneskule, frå Odda kommune og frå FAU-leiar. Vi har også mottatt svar frå rektor ved Odda ungdomsskule.
Følgjande spørsmål blei stilt:
1. Korleis informerer skulen foreldre og lærarar om retten til gratis grunnskuleopplæring?
2. Er gratisprinsippet drøfta i skulen sine rådsorgan?
3. Gjennomfører skulen turar/arrangement som til dømes;
a. leirskule b. utanlandsturar
c. andre turar med overnatting
d. dagsturar/ekskursjonar (t.d. skidagar, kinobesøk, museumsbesøk) e. jul/sommararrangement
Gjer nærmare greie for praksisen.
4. Blir turane/arrangementa fullfinansiert av skulen sine midlar?
a. Dersom svaret på spørsmål 4 er nei – blir det kravd eigenandel frå elevar/foreldre?
5. Arrangerer foreldra turar/arrangement for elevane i skuletida, jf. kulepunkta til spørsmål 3?
a. Dersom svaret er ja på spørsmål 5 – korleis vert desse finansiert?
b. Dersom svaret på spørsmål 5 er ja, kva rolle og deltaking har skulen?
6. Har skulen ei eiga «gåvekasse/gåvekonto»?
a. Er denne i tilfelle for heile skulen eller for enkeltklassar?
b. Kven administrerer gåvekassa?
c. Er foreldra informert om at alle gåver må vere reelt frivillig?
7. Gir skulen elevane permisjon etter opplæringslova § 2-11 for å reise på aktivitetar arrangert av foreldre?
a. Kva for tilbod får eventuelt dei elevane som ikkje søkjer permisjon?
4
6. Oppsummering av dei skriftlege tilbakemeldingane Informasjon
Rektor ved Odda barneskule skriv at skulen ikkje har rutinar for felles informasjon om retten til gratis grunnskuleopplæring til alle føresette ved start i 1. klasse. Alle minoritetsspråklege elevar får
informasjon om retten i samtale med inspektør og tolk ved innmelding. Leiar for FAU skriv at foreldra kjenner til denne retten, men har ikkje fått spesifikk informasjon om dette. I følgje oppvekstsjefen er slik informasjon lagt ut på nettsidene til skulane, og det blir gitt generell informasjon ved inntak til 1.
og 8. klasse.
I følgje rektor og leiar for FAU blir gratisprinsippet ikkje drøfta i skulen sine rådsorgan, men oppvekstsjefen skriv at gratisprinsippet blir drøfta i samarbeidsutvalet og i FAU.
Arrangement i regi av skulen og finansiering av desse
Rektor opplyser at skulen gjennomfører leirskule for 7. trinn kvart år. Vidare opplyser rektor at skulen ikkje arrangerer utanlandsturar eller andre turar med overnatting.
Skulen arrangerer ekskursjon til nabokommune for 2. trinn, museumsbesøk for ulike trinn, kinobesøk for alle trinn og arrangement i klassane til jul med eit fellesmåltid. Nokon klasser har hatt omvendt julekalender, der elevar har teke med seg ei gåve eller selt vaflar på foreldrekveld og gitt inntekta til ein frivillige organisasjonar. Dette blir og stadfesta av leiar for FAU.
Oppvekstsjef, rektor og FAU-leiar seier at alle turar og arrangement i skulen sin regi er gratis for elevane, finansiert av skulen eller kommunen.
Arrangement i regi av foreldre
Føresette arrangerer ikkje tur for elevane i skuletida. Dette blir stadfesta både av oppvekstsjef, rektor og FAU-leiar.
Gåvekasse/gåvekonto
Rektor opplyser at skulen ikkje har klassekasse eller gåvekonto, men om foreldra vil gje ei gåve eller liknande, samlar dei inn pengane gjennom å sende ei melding til alle føresette, samle inn pengane og kjøpe gåva. Foreldra er informert om at gåver er frivillige. Dette blir stadfesta av FAU-leiar.
Permisjonar
På spørsmål om skulen gir elevane permisjon etter opplæringslova § 2-11 for å reise på aktivitetar arrangert av foreldre, svarer rektor at skulen ikkje har fått søknader frå heile grupper for å delta på arrangement, berre frå einskildelevar til private turar. At skulen ikkje gir slik permisjon, blir stadfesta av oppvekstsjef og FAU-leiar.
7. Fylkesmannens vurdering
Det er kommunen og skulen sitt ansvar å informere elevar og foreldre om dei rettane og pliktane dei har i grunnskuleopplæringa, mellom anna retten til gratis grunnopplæring. Dette kan gjerast på ulike måtar. Tilbakemeldingane syner at det er sprikande oppfatning i Odda kommune om det er rutinar for å gje slik informasjon til alle elevar og føresette. Det kan og synest som at retten til gratis opplæring ikkje blir drøfta i rådsorgana.
5 Lova gir ikkje noko krav om skriftleg informasjon, men Fylkesmannen ser at skriftleg informasjon i større grad kan sikre at informasjonen når alle elevar og foreldre. Dessutan vil den skriftlege informasjonen vere lik i sin ordlyd og gi eit godt grunnlag for den drøftinga rektor har med foreldra og rådsorgana når problemstillinga skulle bli aktualisert.
8. Konklusjon
Fylkesmannen finn at Odda barneskule sin praksis for finansiering av arrangement og turar i regi av skulen er i tråd med krava i opplæringslova § 2-15 om rett til gratis offentleg grunnskuleopplæring.
Odda barneskule sin praksis med å ikkje å gje ei gruppe elevar permisjon for å reise på aktivitetar arrangert av foreldre er i samsvar med § 2-11 i opplæringslova om permisjon frå den pliktige opplæringa.
Anne Hjermann Jon Fjeldstad
utdanningsdirektør tilsynsleiar
