Dette kapitlet handlar om tiårsoversikter for avverkingsnivå, arbeidstimar i jord- og skogbruk, økonomisk resultat, investeringsnivå og finansieringsmåtar.
Figur 3.1 viser stor variasjon i avverkingsnivå frå år til år og mellom grupper. Størst variasjon finn vi i gruppene med lågast balansekvantum. Vi ser at dei minste skog-eigedomane over tid jamtover har ein høgare avverkingsprosent enn dei store. At dette var annleis i 2015, er truleg eit tilfeldig utslag. I 2017 vart det avverka mellom 82 og 140 prosent av balansekvantumet i dei ulike storleiksgruppene. Det var mindre
variasjon i avverkingsnivå i 2017 enn året før. I gjennomsnitt for alle skogar i
undersøkinga har avverkingsprosenten variert frå 63 til 112 i tiåret.
Figur 3.1 Avverking i prosent av balansekvantumet 2008–2017 Roundwood cut as per cent of sustained yield 2008–2017
0 50 100 150 200 250 300 350
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
50-99 m3 100-199 m3 200-399 m3
>=400 m3 Alle bruk All forests
I 2017 gjekk produksjonsinntekta ned med kr 2 000, til kr 130 000, trass i at prisane
på tømmer auka. Nedgangen i inntekt skuldast lågare avverking samanlikna med året før. Samtidig auka kostnadane med kr 6 000. Til saman utgjorde dei kr 93 000.
Auken i kostnader skuldast i houvdsak at det vart brukt meir på skogkultur. Det gjennomsnittlege driftsoverskotet per skogeigedom gjekk dermed ned med kr 8 000, til kr 37 000 i 2017. Driftsoverskotet i skogbruket utgjorde 9 prosent av samla driftsoverskot frå jord- og skogbruk i 2017. Året før var tilsvarande del 11 prosent.
Dersom vi set inn tariffløn for arbeidsinnsatsen til brukarfamilien, og trekkjer verdien av dette arbeidet frå driftsoverskotet, vert gjennomsnittleg overskot i 2017 kr 26 000. Det er kr 6 000 mindre enn i 2016.
Prisen på selt virke på deltakarbruka var kr 332 per m3 i 2017, mot kr 328 i 2016. Det har vore auke i prisane for både skurtømmer og massevirke av bartre medan det har vore ein liten prisnedgang for lauvtrevirke. Landbruksdirektoratet har rekna ut prisen på selt virke i 2017 til kr 350, noko som er 27 kroner over prisen frå 2016. Den totale avverkninga i Noreg i 2017 bestod av 55 prosent skurtømmer og 45 prosent massevirke. Blant bruka i skogbruksgranskingane er andelen skurtømmer lågare.
Dette kan forklare korfor prisen på selt virke ikkje auka så mykje i driftsgranskingane som det landstala viser.
Utrekna per m3 var all produksjonsinntekt til deltakarane i 2017 kr 338. Kostnadene kom opp i kr 241 per m3. Dette gav eit driftsoverskot på kr 97 per m3. Tilsvarande tal for 2016 var kr 335 , kr 221 og kr 114 per m3.
Familien la ned i gjennomsnitt 56 arbeidstimar i skogbruket i 2017. Samalikna med 2016 har det vore ein nedgang på 12 prosent. Den årlege arbeidsinnsatsen i jordbruket for desse familiane ligg no rundt 1 770 timar.
Investeringane i 2017 utgjorde 107 prosent av resultatet før skogkultur, mot 77 prosent året før. Av investeringane i 2017 vart 47 prosent dekte av skogfond medan 21 prosent vart dekte av offenlege tilskot og eigen arbeidsinnsats. I gjennomsnitt stod det i underkant av kr 59 000 inne på skogfondkontoen ved utgangen av 2017. Det er kr 3 000 mindre enn året før. Årsaka til at behaldninga har minka, er at skogeigarane har tatt ut meir frå skogfondet til ulike skogkulturtiltak.
3.5 Tiårsoversikter
Dette kapitlet handlar om tiårsoversikter for avverkingsnivå, arbeidstimar i jord- og skogbruk, økonomisk resultat, investeringsnivå og finansieringsmåtar.
Figur 3.1 viser stor variasjon i avverkingsnivå frå år til år og mellom grupper. Størst variasjon finn vi i gruppene med lågast balansekvantum. Vi ser at dei minste skog-eigedomane over tid jamtover har ein høgare avverkingsprosent enn dei store. At dette var annleis i 2015, er truleg eit tilfeldig utslag. I 2017 vart det avverka mellom 82 og 140 prosent av balansekvantumet i dei ulike storleiksgruppene. Det var mindre
variasjon i avverkingsnivå i 2017 enn året før. I gjennomsnitt for alle skogar i
undersøkinga har avverkingsprosenten variert frå 63 til 112 i tiåret.
Figur 3.1 Avverking i prosent av balansekvantumet 2008–2017 Roundwood cut as per cent of sustained yield 2008–2017
0 50 100 150 200 250 300 350
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
50-99 m3 100-199 m3 200-399 m3
>=400 m3 Alle bruk All forests
Figur 3.2 viser nivået for arbeidsinnsatsen til familien i jord- og skogbruk.
Skogbruket sin del held seg innanfor intervallet 60–80 timar over ein lengre periode, med minkande tendens mot slutten av perioden. I 2017 var gjennomsnittleg arbeidsinnsats i skogen 56 timar, noko som er 8 timar færre enn året før. Generelt vert inntektene frå skogbruket vurderte som kapitalinntekter, og meir og meir av arbeidet i skogen vert sett bort til entreprenørar. Arbeidsinnsatsen til eigaren er i stor grad knytt til skogkultur, samt til uttak av tømmer til brensel. Brenselet kan vere både til eigen bruk og for sal. I driftsgranskingane høyrer vidare behandling av tømmeret til ved ikkje med til skogbruket. Den verksemda vert rekna inn under privat sektor eller tilleggsnæring.
Figur 3.2 Arbeidstimane til familien i jord‐ og skogbruk 2008–2017 Family labour (hours) in agriculture and forestry sector 2008–2017 0
500 1000 1500 2000 2500
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Timar Hours
År Year
Skogbruk Forestry Jordbruk Agriculture
Figur 3.3 viser driftsresultatet per m3 og korleis dette er kome fram. Tala er ikkje
justerte for prisstiging. Den totale høgda i søylediagramma representerer produk-sjonsinntektene per m3 i skogbruket. Summen av driftsresultatet og verdien av eige arbeid utgjer driftsoverskotet. Driftsresultatet frå 2009 er det lågaste for perioden.
Det er faktorane tømmerpris og tømmerkvantum som først og fremst påverkar inn-tektene i skogbruket. Sidan avverka tømmerkvantum og tømmerpris som regel følgjer kvarandre, vil vi ofte finne store svingingar i inntektene. For driftsåret 2017 har det vore ein nedgang når det gjeld avverking per bruk, medan prisane har auka. Data frå Landbruksdirektoratet viser at både avverkinga og prisane gjekk opp i 2017.
I gardsskogbruket er det til ein viss grad mogeleg å kompensere for store utgifter til drift, eller for bortfall av inntekter. Dette kan eigaren til dømes gjere med større eigeninnsats og lågare aktivitet i skogkultur for ein kortare periode. Ved bruk av entreprenør vil fleire og større drifter i same område kunne gi lågare driftskostnader.
Derfor kan det vere lønsamt å samarbeide med naboane når ein vil leige entreprenør i ein gardsskog.
Figur 3.3 Resultat for skogbruket 2008–2017, kroner per m3 Results in forestry sector 2008–2017, NOK per m3
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Kr per m3 NOK per m3
År Year
Driftsresultat Operating result Arbeid familie Family labour Skogkultur Silviculture Driftskostnader Costs
Figur 3.2 viser nivået for arbeidsinnsatsen til familien i jord- og skogbruk.
Skogbruket sin del held seg innanfor intervallet 60–80 timar over ein lengre periode, med minkande tendens mot slutten av perioden. I 2017 var gjennomsnittleg arbeidsinnsats i skogen 56 timar, noko som er 8 timar færre enn året før. Generelt vert inntektene frå skogbruket vurderte som kapitalinntekter, og meir og meir av arbeidet i skogen vert sett bort til entreprenørar. Arbeidsinnsatsen til eigaren er i stor grad knytt til skogkultur, samt til uttak av tømmer til brensel. Brenselet kan vere både til eigen bruk og for sal. I driftsgranskingane høyrer vidare behandling av tømmeret til ved ikkje med til skogbruket. Den verksemda vert rekna inn under privat sektor eller tilleggsnæring.
Figur 3.2 Arbeidstimane til familien i jord‐ og skogbruk 2008–2017 Family labour (hours) in agriculture and forestry sector 2008–2017 0
500 1000 1500 2000 2500
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Timar Hours
År Year
Skogbruk Forestry Jordbruk Agriculture
Figur 3.3 viser driftsresultatet per m3 og korleis dette er kome fram. Tala er ikkje
justerte for prisstiging. Den totale høgda i søylediagramma representerer produk-sjonsinntektene per m3 i skogbruket. Summen av driftsresultatet og verdien av eige arbeid utgjer driftsoverskotet. Driftsresultatet frå 2009 er det lågaste for perioden.
Det er faktorane tømmerpris og tømmerkvantum som først og fremst påverkar inn-tektene i skogbruket. Sidan avverka tømmerkvantum og tømmerpris som regel følgjer kvarandre, vil vi ofte finne store svingingar i inntektene. For driftsåret 2017 har det vore ein nedgang når det gjeld avverking per bruk, medan prisane har auka. Data frå Landbruksdirektoratet viser at både avverkinga og prisane gjekk opp i 2017.
I gardsskogbruket er det til ein viss grad mogeleg å kompensere for store utgifter til drift, eller for bortfall av inntekter. Dette kan eigaren til dømes gjere med større eigeninnsats og lågare aktivitet i skogkultur for ein kortare periode. Ved bruk av entreprenør vil fleire og større drifter i same område kunne gi lågare driftskostnader.
Derfor kan det vere lønsamt å samarbeide med naboane når ein vil leige entreprenør i ein gardsskog.
Figur 3.3 Resultat for skogbruket 2008–2017, kroner per m3 Results in forestry sector 2008–2017, NOK per m3
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Kr per m3 NOK per m3
År Year
Driftsresultat Operating result Arbeid familie Family labour Skogkultur Silviculture Driftskostnader Costs
Figur 3.4 viser storleiken på investeringane som del av resultatet før skogkultur.
Denne indikatoren svingar mykje gjennom tiåret. Gjennomsnitt for tiåret er 69 pro-sent. Dei låge inntektene frå skogsdrifta førte til ein indikator på heile 114 prosent i 2009. Også i 2017 var investeringane store, med ein indikator på 107 prosent.
Investeringane viser ein positiv tendens dei tre siste åra, sjølv om inntektene og driftsoverskotet har vore minkande i same tidsrom.
Figur 3.4 Investeringane rekna i prosent av resultat før skogkultur 2008–2017
Reinvestments as per cent of net forest income (silviculture costs excluded) 2008–
2017 0 20 40 60 80 100 120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
Figur 3.5 viser korleis investeringane er finansierte. Skogfond er den største og
viktigaste finansieringskjelda. I gjennomsnitt for tiåret er fordelinga slik: «Skogfond»
56 prosent, «anna finansiering» 14 prosent, «offentlege tilskot» 16 prosent og
«eigeninnsats» 14 prosent. I 2017 utgjorde skogfond 47 prosent av finansieringa. Sjå i kapittel 1.3.5 korfor «anna finansiering» kan kome ut med negative tal.
Figur 3.5 Finansiering av investeringane 2008–2017, prosent Financing of investments 2008–2017, per cent
-20 0 20 40 60 80 100 120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
Anna finansiering Other sources Skogfond Forest Trust Fund Offentlege tilskot Public grants Arbeid familie Family labour
Figur 3.4 viser storleiken på investeringane som del av resultatet før skogkultur.
Denne indikatoren svingar mykje gjennom tiåret. Gjennomsnitt for tiåret er 69 pro-sent. Dei låge inntektene frå skogsdrifta førte til ein indikator på heile 114 prosent i 2009. Også i 2017 var investeringane store, med ein indikator på 107 prosent.
Investeringane viser ein positiv tendens dei tre siste åra, sjølv om inntektene og driftsoverskotet har vore minkande i same tidsrom.
Figur 3.4 Investeringane rekna i prosent av resultat før skogkultur 2008–2017
Reinvestments as per cent of net forest income (silviculture costs excluded) 2008–
2017 0 20 40 60 80 100 120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
Figur 3.5 viser korleis investeringane er finansierte. Skogfond er den største og
viktigaste finansieringskjelda. I gjennomsnitt for tiåret er fordelinga slik: «Skogfond»
56 prosent, «anna finansiering» 14 prosent, «offentlege tilskot» 16 prosent og
«eigeninnsats» 14 prosent. I 2017 utgjorde skogfond 47 prosent av finansieringa. Sjå i kapittel 1.3.5 korfor «anna finansiering» kan kome ut med negative tal.
Figur 3.5 Finansiering av investeringane 2008–2017, prosent Financing of investments 2008–2017, per cent
-20 0 20 40 60 80 100 120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Prosent Per cent
År Year
Anna finansiering Other sources Skogfond Forest Trust Fund Offentlege tilskot Public grants Arbeid familie Family labour