I kapittel fem freista eg å leggje fram korleis utgangspunktet for kvinnene sin bruk av natur er sterkt relatert til barna, familien og arbeidssituasjon i eller utanfor heimen. Eg tek med tre dømer frå datamaterialet som illustrerer kvardag og livssituasjon. Det første sitatet kjem frå ei ung kvinne som ser framover, det andre frå ei litt eldre kvinne som ser tilbake på ei periode i livet prega av mange utfordringar. Det tredje sitatet illustrerer korleis ein kan oppleve at dei planane ein legg for framtida, kan endre seg og ta andre vegar enn det ein har tenkt. Gjennom det første sitatet skimtar vi korleis livsplanar er ein del av medvitet i kvardagen:
Intervjuar: Hva liker du å gjøre i fritiden?
Informant: Før var det venninner og lekser (…). Nå er det sammen med babyen hele tida, lage mat, husarbeid og sånn..
Intervjuar: Rekker du å treffe venner og sånn nå?
Informant: Nei. De går på skolen og sånn. To av dem er gravide da, venninnene mine, jeg bare: Neste år er det min tur og dere skal være hjemme, og jeg skal være på skolen! (ler) (Intervju 13)
Det andre sitatet viser korleis enkle spørsmål om familie og livssituasjon, kan gje korte svar som seier mykje om livet til informanten. Det er lett tenkje seg at livet til denne kvinna i større grad har vore prega av rutinar og plikter, enn høve til å ta omsyn til eigne behov:
Informant: Jeg har tre store barn. Sønnene mine bor hjemme, dattera mi er gift.
Intervjuar: Og sønnene dine, jobber de?
Informant: Ja, de jobber ja.
Intervjuar: Har du mann?
Informant: Nei, jeg er enke.
Intervjuar: Er det lenge siden mannen din døde?
Informant: Ja, han døde i 1995.
Intervjuar: Så du har vært alenemamma du da?
Informant: Ja… det er vanskelig, men det går. Jeg har ingen familie her, det er bare jeg og barna.
Intervjuar: Har du jobbet?
78
Informant: Nei, jeg har bare vært husmor.
Intervjuar: Har du venner eller venninner her på [der informanten bur]?
Informant: Nei, ingen. (Intervju 11)
Det siste sitatet viser ei kvinne som har hatt planar om å gå på skule og skaffe seg jobb. Sjølv om det å vente på personnummer kan vere ei særeigen erfaring, er det eit døme på korleis det å oppleve at livet ikkje går etter planen kan vere vanskeleg:
Jeg ventet ni måneder på å få personnummer. Ni måneder bare hjemme! Det var veldig vanskelig, og etterpå ble jeg gravid og… nei jeg hadde ikke tid til å gå på skole, jeg hadde ikke jobb. (Intervju 6)
Gjennom å spørje informantane spørsmål om deira daglege liv, kan ein få fatt på informasjon som avdekkjer det Cohen og Taylor (1992) omtalar i si bok. Desse tre døma frå datamaterialet kan vise korleis livsplanar kjem inn i måten informantane omtalar kvardagen sin på. Rutinar, og særleg script, kan vere så sjølvsagde at ein ikkje uttrykkjer dei direkte i samtalar. Desse erfaringane er noko som kan kome fram mellom linjene. Om ein ikkje får følgje planane som ein hadde tenkt, eller har mange plikter og få høve til å få avlasting, er det mogleg å tenkje seg at ein opplever eit ubehag i kvardagen, slik Cohen og Taylor (1992) skildrar det. Livet får ikkje den utviklinga, eller eit nytt påfyll, som er naudsynleg for å få eit refleksivt sjølvmedvit til å falle til ro. Dei tre kvinnene er i ulike situasjonar, men har ei felles erfaring med korleis plikter og ansvar i kvardagen legg rammer for tilvere. Cohen og Taylor (1992) la til grunn i sin teori at menneska kjenner på eit ubehag om livet på ulike vis vert for fastlagt. Menneska har eit grunnleggjande behov for å skape sin eigen identitet, men dette må gjerast ved å skape ein distanse til den kvardagen ein har rundt seg. Alle må tilhøyre noko, men vi må også ha ein distanse til det fundamentet vi har i livet (Cohen og Taylor 1992). Cohen og Taylor legg også vekt på at dette ikkje skjer på synlege måtar: ”Their fights against reality are rarely frontal assaults, running battles or planned campaigns. They are more often interruptions in the flow of life, interludes, temporary breaks, skirmishes, glimpses of other realities.” (Cohen og Taylor 1992: 45).
Ein måte tolke informantane sin bruk av natur er som eit slikt midlertidig avbrekk, eller lite opphald i det som elles pregar kvardagen deira. Gåturen er eit høve til å gjere noko aktivt sjølv for å skape eigen identitet, og gje ein distanse til pliktene i heimen og på jobben. Eit avbrekk frå livsplanar som vert prega av rutinar, eller ikkje utviklar seg som ein hadde tenkt.
Ein kan få avstand til kjensla av at alt repeterer seg. Scripta som plasserer ein i dei same
79 situasjonane i kvardagen, og som ein opplever igjen og igjen. Eit lite høve til å sleppe unna og vere saman med til dømes venninner, som desse sitata frå to ulike intervju viser:
Om sommeren går vi også ut fra klokka seks til klokka åtte. Vi må ha to timer, jeg går ut sammen med en venn. Hver dag på tur. Fra klokka seks til klokka åtte. (Intervju 1) Jeg går på tur. De siste årene, har jeg vært ute hele tida, nesten. Jeg har en liten baby, som ikke vil være inne (ler). Vi er ute hele tida. Jeg går på tur med venninnene mine og… vi treffest og snakker. Vi går sammen (…). Jeg jobber ikke heller de siste årene, jeg har mye tid til å være ute. (Intervju 4)
Når naturen har denne funksjonen i kvardagen, vert lett tilgang på naturområde ein viktig kvalitet ved der ein buset seg. Det er mange sitat i kapittel fem som syner kor opptekne informantane er av nettopp det. Moglegheitene som naturen kan gje er viktig for mine informantar. Formålet med å nytte naturen kan vere naturopplevinga i seg sjølv, men det viktigaste er kanskje den rolla naturen spelar som ei kjelde til forandring i tilvere. Difor vert det viktig å ha naturen lett tilgjengeleg. Ifølgje Cohen og Taylor (1992) kan det å ha høve til å skape endring i tilvere, vere med å skape ein eigen identitet:
Informant: (…)Det er viktig for oss..
Intervjuer: Ja? Å være ute?
Informant: Ja, jeg liker veldig godt å være ute og se på naturen(…). Jeg liker grønne miljø(…).
Informant: Jeg liker ikke å bare være hjemme.. å bli trist.. men ute er det bedre. Særlig om sommeren.. (Intervju 6)
Informanten uttalar at det er viktig for menneska å vere ute. Kvinna sjølv knyt det til å ha ei god psykisk helse. I førre kapittel vart informantane sin bruk av natur lagt fram som mellom anna eit medvit rundt fysisk og psykisk god helse. Analysert ut frå sidene ved tilvere som Cohen og Taylor (1992) legg fram, kan bruk av natur handle om å skape denne avstanden som er så naudsynleg for ei kjensle av at ein sjølv aktivt er med i eige liv, og at livet ikkje er redusert til plikter og rutinar. Kvinnene sin bruk av natur vert ein kontrast til det dei elles erfarer. Det gjev ein ny setting, ein ny aktivitet, eit nytt innhald. Eit aktivt val i eit tilvere ein kan oppleve som fastlagt. Det er, som Cohen og Taylor (1992) skildrar det, ikkje i dei store handlingane dette kjem til uttrykk. Det er i dei små mellomspela eller opphalda i forhold til det som elles er dominerande i livet at menneska kan skape ein eigen identitet. For mine informantar kan dette kome til uttrykk i måten dei nyttar naturen på. I tidlegare forsking kjem ikkje denne funksjonen til naturen fram. Dette kan skuldast både metode og teoretisk fokus i
80
tidlegare forsking. Kvantitative metodar kan ikkje gje ein dei detaljane frå dagleglivet som kvalitative intervju kan. Fokuset på å leite etter skilnader mellom etniske grupper, og tolke det som uttrykk for ulike kulturar, kan skugge for dei opplevingane og erfaringane som er felles for alle. Dette endrar ikkje på det faktum at tidlegare forsking finn at ulike etniske
folkegrupper svarar ulikt på same spørsmål. Mi tolking kan derimot vere eit argument for at kvalitative metodar i større grad kan gje data som gjev eit anna utgangspunkt for å analysere bruk av natur. Dette kan vere ei kjelde til å fokusere på det som er felles for alle menneske, og ikkje særeigne erfaringar ut ifrå ulik kultur. Eg vil i neste avsnitt gå vidare med å utdjupe korleis det teoretiske perspektivet escape, kan gje kunnskap om mine informantar sin bruk av og syn på natur.