2010 Dovrefjell AF0147 2015 Sjukdom
2012 Junkeren AF0239 2012 Påkøyrd av bil
2016 Junkeren AF0385 2016 Ukjent
2017 Hardangervidda AF0395 2017 Påkøyrd av bil
2017 Hardangervidda AF0408 2017 Påkøyrd av bil
2018 Hardangervidda AF0427 2019 Påkøyrd av bil 2018 Varangerhalvøya AF0434 2018 Påkøyrd av bil
3.6 Veterinærrapport
Helseovervaking
Helseovervakinga utøvast etter eit prinsipp om minimal handtering av dyra for å unngå stress, som kan påverke reproduksjon. Dei fleste «helseundersøkingar» vert utførd ved observasjonar anten frå bilde/video eller direkte observasjonar. Med unntak av sjuke eller døde dyr, vert nærare undersøkingar berre gjort når dyr vert fanga i samband med andre naudsynlege hendingar/rutinar i programmet. Det vart ikkje oppdage helseproblem hos kvalpane i løpet av sommarmerkinga. Ein kvalp var ganske liten (den minste i kullet), men den virka elles i god form og det vart såleis ikkje utført tiltak (sjå elles opplisting under). Vaksne revar blir unntaksvis fanga i samband fangst og merking av kvalpar om sommaren. Men dei vaksne vert relativ ofte fanga i samband med fangst og flytting av kvalpar for utsetjing. Det vart ikkje observert større helseproblem på vaksne dyr i løpet av merkesesongen juli/august 2018 eller ved utsetjing i februar 2019.
Mai 2018
• Ein hannrev vart funne død i hegn 3. Svært lite av skrotten var att og dødsårsaken er såleis ukjent. Predasjon frå kongeørn kan ikkje utelatast.
Juli 2018
• I løpet av sommarfeltarbeidet (merking av villfødde kvalpar) døydde ein hokvalp i fella etter at den hadde vore der over natta (under tilsyn). Obduksjonsfunna synte at kvalpen var utmagra og dehydrert. Kvalpen hadde også ein del innvollsorm og ein stor mengde koksidiar. Koksidiar er parasitter som øydelegg slimhinna i tynntarmen og som i større mengder kan føre til diaré, nedsett opptak av næringsstoff og dødelegheit. Denne parasitten overlever i jord. På hilokalitetar som vert brukt over lang tid kan særleg kvalpar bli eksponert/vere utsett for denne sjukdommen. Ut frå obduksjonsfunna er det sannsynleg at kvalpen uansett ville ha døydd i løpet av dei neste dagane. Med
bakgrunn i denne hendinga vart fangstmetode revidert for å unngå liknande hendingar i framtida.
August 2018
• Ei tispe vart funnen død i hegn 8, men skrotten var for inntørka til å finna ut dødsårsaka.
• En hannkvalp vart funnen død i hegn 8. Han hadde hevelsar i hovudet og i nakken. Under obduksjonen fann vi store skadar med blødningar og ødem i muskelvevet i framparten.
Dødsårsaka er ikkje stadfesta, men ei mogleg forklaring kan vere at kvalpen hadde vorte biten av hoggorm. Hoggorm er normalt ikkje observert så høgt til fjells som der Avlsstasjonen ligg, men sommaren 2018 var uvanleg varm, noko som kan ha ført til at hoggorm har gått høgare opp i fjellet. Denne kvalpen hadde også ei moderat mengde Mesocestoides spp. (innvollsorm). Dette er ein parasittart som er vanleg hos rev og som vanlegvis ikkje fører til kliniske teikn.
• Ein sjuk hannkvalp vart funnet i hegnet. Den var nærmast livlaus og virka å vera blind.
Kvalpen fekk behandling av lokal veterinær, men vart verre i løpet av dei neste dagane.
Kvalpen vart avliva og deretter obdusert. Mikroskopiske forandringar i hjernen indikerar at årsaka var mangel på B-vitaminet tiamin. Kvalpen hadde også ei stor mengde hakeorm (innvollsorm), som kan føre til blodmangel (anemi), diaré og dårleg tilvekst.
Denne kvalpen var den minste i kullet (sjå også helseovervaking). Vi veit ikkje kvifor kvalpen ikkje hadde fått nok tiamin. Fôret som fjellrevane får er samansett og tilpassa pelsdyr, og skal vera tilsett tiamin. Avlsprogrammet vil følgja opp på problemstillinga.
September 2018
• Ein hannrev vart funne død i hegn 7. Obduksjonen synte at han hadde brot på knoklane i frambeinet og olbogeleddet var ute av stilling. Han hadde òg utvikla kaldbrann. Desse funna kan best forklarast med at reven har sett seg fast og brukt makt for å koma seg laus. Det vart ikkje observert noko i hegnet som reven kunne ha sett seg fast i, men hendinga illustrerer behovet for forbetra overvakingssystem.
Introduksjon og fjerning av avlsdyr
Ei avlstispe (8 år) vart avliva i februar 2018. Denne reven vog 5,3 kg og vart vurdert til å vera overvektig. Pelsen på halerota var svært kort og vart vurdert å vera eit resultat av mykje tid i hiet.
På seinvinteren kan det ofte observerast at pelsen vert slite ned på grunn av at revane ligg oppå kvarandre og/eller slikkar/bit på kvarandre i hiet. Det vart observert relativt få innvollsorm hos denne reven.
Ein hokvalp og ein hannkvalp vart fanga inn på eit hi i Saltfjellet i september 2018 for bruk som avlsdyr. Begge kvalpene vart sett i karantene i tre veker før dei vart sleppte inn i hegn 9 på
avlsstasjonen. Dei vart vurdert å være i god form, men hadde ein mild til moderat mengd av forskjellige parasittartar (både innvollsorm og lungeorm). Revane fekk parasittbehandling i to omgangar før dei vart sett inn i avlsstasjonen. I tillegg til det vanlege prøvesettet vart det teke blod som skal nyttast til ein Biobank for framtidig helsereferanse.
Opplæring og sommarfeltarbeid
For å etterfølgja krava til arbeid med forsøksdyr vart det gjennomført eit kurs om dyrevelferd hos forskingsdyr for sommarfelttilsette og studentar, NINA-tilsette og medarbeidarar frå Oppdal, Lesja og Sunndal fjellstyre. Kurset var retta mot dei norske krava/reglane som gjeld for arbeid med ville dyr, og hadde særleg fokus på fjellrev. Den teoretiske opplæringa vart følgt av ein halvdags orientering og praktisk opplæring i feltprosedyrar. Dette inkluderte opplæring i bruk av feller, merking med mikrochip, prøvetakingsmetodar og handtering av fjellrev generelt. Alle deltakarane fekk praktisk opplæring i handtering av levande kvalpar på stasjonen under rettleiing av veterinær og/eller andre erfarne NINA-tilsette.
Andrea Miller (ansvarleg veterinær i avlsprogrammet) demonstrerer øyremerking og innsetjing av mikrochip på kosedyr før studentane får opplæring på levande fjellrevar. Dette er med å sikre betre dyrevelferd ved merking på stasjonen og ute i fjellet. Kristine Ulvund (NINA) demonstrerer bruken av Tomahawk live traps. Foto: Craig Jackson, NINA.
Andrea Miller gjer klar øyremerka medan masterstudent Ragnhild Grevskott held kvalpen. Foto:
Kristine Ulvund, NINA.