4.1 Resultat frå undersøkinga og nasjonale samanlikningar
4.1.2 Styreleiar, styremedlem og styret som team
Spørsmåla som vert presentert under dette delkapitelet, dekkjer tre av elementa som inngår i Huse og Søland (2009) si tilnærming til verdikjeda; styret sine medlemar, styret som team og styreleiar. Spørsmåla skal vere med å gje svar på korleis eit typiske HAFS-styre er samansett med spørsmål som skildrar tal på styremedlemar, kjenneteikn ved dagleg leiar og styreleiar, kva grupper som er representerte i styra og situasjonen for kvinner i styra i
HAFS-verksemdene.
Tabell 6: Gjennomsnittlig tal på styremedlemar
Tal på styremedlem? HAFS
Verksemder
Del av verksemder med færre enn tre styremedlemmar
23,7% 25% 14%
svar frå dagleg leiar Tal på styremedlem i styra i HAFS ligg på det nasjonal nivået for familie- og andre
verksemder med 3 styremedlemmar som gjennomsnitt. Det er lovpålagt med minimum 3 styremedlemmar, unntaket er for verksemder med under 3 millionar kroner i aksjekapital (Aksjelova, 1997). Dette gjeld for 23,7% av HAFS-verksemdene og er ein del høgare om ein ser på det nasjonale.
Tabell 7: Kjenneteikn ved dagleg leiar og styreleiar i verksemdene
Kjenneteikn ved dagleg leiar og styreleiar i verksemdene:
Styreleiar – tal på styreverv i andre verksemder
4,4 (median 3) 6,4 4,8
Dagleg leiar – tal på styreverv i andre verksemder
1,9 3,1 2,3
svar frå dagleg leiar og styreleiar
Det er lovfesta at dagleg leiar ikkje kan vere styreleiar, unntaket er for verksemder med ein aksjekapital som er mindre enn 3 millionar (Aksjelova, 1997). Ein ser at i 22,9% av
verksemdene er dagleg leiar også styreleiar. Ein styreleiar i HAFS har i snitt 4,4 verv i andre verksemder og ein dagleg leiar har i snitt 1,9 verv i andre verksemder. Dette er noko lågare enn kva som er snittet nasjonalt.
Tabell 8: Grupper som er representerte i styra
Del av verksemder med styremedlemmar som er:
svar frå dagleg leiar Leiarane i verksemdene i HAFS er i stor grad representert i styra. I 78,9% av verksemdene er dette tilfelle, det er noko høgare enn kva som er snittet nasjonalt. Leiarar frå andre verksemder er representerte i 44,7% av styra. Berre i 5,3% av styra i HAFS er ein advokat representert og dette er ein del lågare enn det nasjonale snittet. Et paradoks er at 20% (64,6%) fleire styre i HAFS svara at dei bidreg med juridiske råd enn nasjonalt, sjølv om det berre er 5,3% av styra der ein advokat er representert, 10% færre enn nasjonalt.
I 15,8% av styra i HAFS er ein styreproff representert, det vil seie ein som dagleg leiar
oppfattar som ein som har styremedlemskap som ein del av sitt yrke. Dette er noko lågare enn det nasjonale snittet.
Tabell 9: Kvinner i styra
Kjønn HAFS
svar frå dagleg leiar Kvinner er ein del meir representert i verksemdene i HAFS, enn kva som er tilfelle nasjonalt.
28,6% av styreleiarane er kvinner, medan 18,4% av dei dagleg leiarane er kvinner.
Tabell 10: Styrets band til dagleg leiar
Styret sitt band til dagleg leiar? HAFS Verksemder
Venskapsband til dagleg leiar 26,3% 34% 22%
Forretningsband til dagleg leiar 47,4% 45% 49%
svar frå dagleg leiar I nesten halvparten av verksemdene i HAFS er det forretningsband til dagleg leiar.
Familieband er det i 39,5% av verksemdene og venskapsband i 26,3%. Dette er på eit nasjonalt nivå.
Tabell 11: Dagleg leiars vurdering av styrets kompetanse innan ulike områder
Styrets har stor kunnskap og forståing av:
- Hovudaktivitetane i verksemda 97,4% 95% 92%
- Kritisk
kompetanse/teknologi
84,2% 81% 80%
- Svake punkt i selskapet 94,7% 72% 74%
- Utviklingspotensialet 94,7% 58% 53%
- HMT (Helse, miljø og tryggleik)
84,2% 55% 53%
- Kundens behov 100% 82% 79%
svar frå dagleg leiar Omtrent alle daglege leiarar i HAFS er einige i at styret har stor kunnskap og forståing av hovudaktivitetane i verksemda. Styra vurderast å ha noko lågare kunnskap til verksemda sin kritiske kompetanse/teknologi. Kunden sine behov er 100% forstått, og HMT forståinga vert vurdert mykje høgare enn nasjonalt. Styra vert vurdert til å ha særs stor forståing av
utviklingspotensialet i verksemda.
Tabell 12: Styreleiars vurdering av styremedlemene sin innsats
- Prioritera tilstrekkeleg med tid 95,2% 64% 61%
- Er alltid tilgjengeleg om nødvendig
100% 75% 72%
svar frå styreleiar I følgje styreleiarane i HAFS er styremedlemmane alltid (100%) tilgjengelege om naudsunt.
Dei er òg einige i at styremedlemmane brukar sin kunnskap i styret. Styremelemmane vart vurdert til at dei prioriterer tilstrekkeleg med tid enn kva som er tilfellet nasjonalt.
Tabell 13: Dagleg leiar og styreleiar si vurdering av styrearbeidet
HAFS
svar frå dagleg leiar og styreleiar Samhald og den indre motivasjonen kan påverke styremedlemmane sin innsats og kvaliteten på styrearbeidet. Alle dei spurte daglege leiarane og styreleiarane er heilt samstemte i at dei føler seg verdsatt av styret, og omtrent alle ser fram til styremøta og trivast sosialt med styret.
Dette samhaldet er mykje høgare enn det nasjonale, spesielt den sosiale delen.
Tabell 14: Informasjonshandtering
HAFS Verksemder
Nasjonale familie verksemder
Nasjonale andre AS
Einig Einig Einig
- Det er rask informasjonsflyt mellom styremedlemmane
100% 77% 72%
- Styremedlemane undersøker relevant info før møter
71,4% 60% 52%
- Styremedlemmane søkjer aktivt informasjon
71,4% 37% 26%
- Styremedlemmane stiller kritiske spørsmål til forslag frå leiinga
81,0% 49% 74%
- Styremedlemmane stiller kritiske spørsmål til info frå leiinga
81,0% 36% 59%
svar frå styreleiar HAFS-styreleiarane vurdera den totale informasjonshandteringa sterkare enn kva som er tilfelle hjå det nasjonale. Informasjonsflyten er den som vart vurdert høgast (100%). Ein ser ut ifrå undersøkinga at styremedlemmane i HAFS oftare utfordrar leiinga med kritiske spørsmål både til informasjon og forslag frå leiinga. Det å undersøke og søke informasjon før møta er det som vert vurdert lågast av styreleiarane.
Tabell 15: Styreleiars rolle i styrearbeidet
Styreleiars rolle i styrarbeidet HAFS Verksemder
Nasjonale familie verksemder
Nasjonale andre AS
Einig Einig Einig
- Motivere og nytte kompetansen til kvart enkelt styremedlem
100% 51% 48%
- Formulere og summere opp avgjersler
100% 62% 68%
- Leie utan å fremme eigen agenda
89,5% 59% 72%
- Få eigne forslag vedtatt 57,9% 45% 48%
svar frå dagleg leiar Daglege leiarar vurdera styreleiar si rolle i styrearbeidet som særs positivt. Dette kan peike mot at styreleiarane i HAFS oppfattast som profesjonelle i styreleiarrollen, dei er aktive i si leiarrolle i styret utan å fremje eiga agenda, sjølv om det i større grad vert vurdert til å få eigne forslag vedtatt enn kva som er tilfelle nasjonalt.
Tabell 16: Sampel og rollefordeling mellom styre og dagleg leiar
- Styret aksepterer DL’s vurdering av strategi
100% 62% 58%
- Styret baserer sine vurderingar på dagleg leiar sin kunnskap og innsikt
90,5% 72% 60%
- Styret trur at dagleg leiar ved behov vil konsultere styret
100% 91% 88%
- Styret gjev dagleg leiar mandat til å handle i viktige situasjonar
95,2% 76% 84%
- Styret akseptera vanlegvis dagleg leiar sine strategiske avgjersler
95,2% 55% 50%
- Dagleg leiar har stort rom for å ta strategiske avgjerder utan å konsultere styret
66,7% 22% 10%
svar frå styreleiar Styreleiarane i HAFS-verksemdene akseptera alltid dagleg leiar si vurdering av strategi og basera i særs stor grad (90,5%) sine vurderingar på dagleg leiar sin kunnskap og innsikt. Alle styreleiarane meiner at dagleg leiar ved behov vil konsultere styret. Dagleg leiar får vanlegvis sine strategiske avgjersler akseptert av styret, og har i 66,7% av styra rom for å ta strategiske avgjersler utan å konsultere styret. Dette punktet skil seg klart frå kva som er vanleg i
nasjonale styrer.