KYRKJE O G M I S J O N I K A M E R U N I DAG
a"
J O S T E I N B U D A L
Verda e r ikkje lenger det ho var. Der e r omforming og nyskip- nad p i alle kanter, okonomislc og politisk. Og Afrika e r ikkje nolco unntak, ein kunne kanskje heller seia tvert om, det er her det skjer a t eit samfunn slral g% f r 8 steinalderen over i den atomiserte alderen.
Misjonen e r heller ikkje lenger det han var. Den garnle misjo- nen motte primitive folkeslag, og primitive tilhove, i dag motel"
han meir og meir eit moderne samfunn. Dessutan h a r han ikkje lenger berre med heidningar % gjera, men med grupper av kristne som gjerne vil halda f a s t ved den liristne bodskapen, men som samstundes kjenner seg solidariske med s i t t folk i den nasjonale frigjeringsstriden. Det e r iklije det a t dei ikkje h a r respekt for den kvite manns kultur, dei ser s& altfor godt kor mylije lenger den kvite mann h a r kome enn dei, mcn det ligg og ulmar under: Kan ikkje me svarte greia det same som den kvite mann?
Og i Kamerun e r det som andre stader. Der e r knapt nokon uvilje mot kristendomen, og i og f o r seg heller ikkje mot den kvite mann, men det er alltid dette same om 2 11% opp, f i Vera seg sjolv.
-
Framleis e r det store og effektive propagandaordet mot kommunismen: Ateisme! Gong p i gong moter me det i talane M offisielle embetsmenn, og unge radikalarar som brnkar kommunistisk terminologi og delvis metodar, skriv ti1 sine l z r a - r a r f r % misjonsskulane og forsikrar: Me kan ikkje godtaka kommunismen, f o r den e r ateistisk!Men korleis e r den kyrkjelege stoda utanom d e t ? Korleis lever organisasjonane, og Borleis stir det ti1 med det Andelege liv?
45
Der eksisterer bide misjonar og kyrkjer i Kamerun. Kyrkjene er skipa i s0r der det alt har vore drive misjonsarbeid i hundre
%r, og der mange kristne leidarar har f&tt god utdaning. P i ein m i t e kan ein kanskje seia a t misjonane der i sw var seint Ute med i organisera kyrkjene. Det var fyrst d% landet opplevde geriljakrig og politisk uro a t det vart gjort. Det laut handlast snngt om ikkje motviljen mot utanlandsk styre ogsi skulle g%
ut over misjonsarbeidet.
Det vart skipa to store kyrkjesamfunn i ssr, Les Bglises BvangBliques et baptistes, og 1'Eglise PresbytBrienne. Det fyste kyrkjesamfunnet omfatta det franske misjonsfeltet ved kysten og opp mot britisk Kamemn. Arbeidet var i si tid grunnlagt av tyskarar, men etter fyrste verdskrig tok La Mission de Paris over arbeidet, fordi Kamemn d i gjekk over i franske hender.
Denne misjonen har bide reformerte, lutherske og baptistiske misjonserar i si teneste, difor e r det her skipa ei samlingskyrkjz av ulike gmpper. I si tid arbeidde bide baptistiske og lutherske tyske misjonserar i dette omridet, afrikanarane kjende seg di- for alt f r i gamalt kl~yvde, og dei ville gjerne halda p% tradi- sjonane.
Pastor Kotto, leidaren for den evangeliske delen av kyrkja,
sa
a t afrikanarane i sitt konstitusjonsframlegg for kyrkja kort og godt hadde skrive: Kyrkja vedkjenner seg ti1 den lutherske lrere. Men d i hadde det vorte eit ramaskrik f r i dei franske mi- sjonserane s i side, dei s a a t om denne paragrafen vart st%ande vil dei straks dra sin veg. D,i hadde paragrafen vorte stroken.Men, la pastor Kotto til, han kjem nok inn att, for v i r e fedre var opplserde som lutheranarar, og mange av oss kjenner 06s mest knytte ti1 det lutherske sakramentsynet.
Franskmennene gjekk svrert langt i sj0lvstendiggjeringa av kyrkja. S i langt a t me her i nord tykte det vart for mykje.
Alle misjonseigedomane vart gjevne over ti1 kyrkja, misjomr- l ~ n e n e vart betalt av misjonsselskapa ti1 kyrkjekasserarane som s i atter betalte u t ti1 misjonserane. Dette var gjort for hindra klage over a t der ikkje var jamstelling, og for % driva attende baktalen om kor h0g 10n misjonserane fekk. Misjo- 46
nzrane skal ikkje lenger kallast misjonzrar, dei e r medarbei- darar i kyrkja. I prinsippet skal ikkje ordet misjon finnast lenger. Det er meg fortalt a t det jamvel har g i t t s i langt i visse store sentra i dette ornridet a t misjonrerane ikkje lenger sam- last ti1 b~nemgte mellom seg sjolve.
Franske misjonaerar, serleg leidarane, e r fulle av lovord om den nye ordninga. Og dei meiner a t ein av grunnane ti1 a t kyrkjeskipnaden har g i t t s i bra, e r a t dei hnyrer ti1 ein fatig misjon. Afrikanarane kan ikkje krevja noko, for dei veit a t der finst ingen ting B hala i Frankrike.
-
Det ser ogsi ut ti1 a t denne kyrkja har f i t t gode leidarar.Den baptistiske og den evangeliske delen av kyrkja er skilde og har sine eigne gudshus, men dei sarnarbeider likevel i ein organisasjon.
Det store bamilekeomridet som hwyrer inn under denne kyrkja, har no i lang tid vore forlete av kvite misjonrerar p i grunn av den politiske uroa. Jamvel om der aldri var direkte i t a k p i protestantiske misjonsstasjonar, slik som p i katolske, hadde det likevel kome trugsmklsbrev, ti1 d0mes ti1 lzkjarane p i det protestantiske hospitalet.
Lenger inne i landet har den amerikanske, presbyterianske misjonen arbeid, men ogsi her p i tuftene etter ein gamal tysk misjon. Den tyske administrasjonen delte landet opp i katolske og protestantiske misjonsfelt, difor kjenner visse rasar seg i dag helst som katolske, andre som protestantiske. Yaounde, hovudstaden i landet, h0yrer d l e i s opphaveleg ti1 eit katolsk omride.
Heller ikkje den presbyterianske misjonen eksisterer i dag i namnet. Misjonzrane vert kalla ~cbroderlege medarbeidarar~.
Men misjonen har likevel y t t store pengetilskot ti1 mange tiltak.
Tilhwvet misjon kyrkje har kanskje ti1 sine tider vore litt meir spana i dette omridet, kanskje for di dei her har
f i t t
ein kyrkjeleidar som syner ikkje s i f i diktatoriske tendensar etter det motstandarane hans hevdar. Dette siste er elles ei freisting som ser u t ti1 Q liggja s v z r t n z r for mange i Afrika. Pastor Kotto s a det slik:Demokratiet er ikkje afrikansk! V i r styrefom er den store, mektige byleidaren. I grunnen tiltalar bispekyrkja oss, men eg m i sjnlvsagt vedgi a t det kan Vera ikkje si lite egoisme i dette og, det er ikkje s i visst ein ville Vera s i svrert oppgldd for i f i ein annan enn seg sj0lv i denne stillingen.
DB kyrkjekomiteane vart valde, vart misjonrerane sette utan- for over alt utan i plaseringsnemda for prestar og misjonrerar.
Men n i r ein s p ~ r misjonrerane kva dei tykkjer om den nye skip- naden er dei oftast fulle av lovord. Ein s a det slik:
-
Misjonaerane vert no plaserte alle stader der afrikanarane ikkje har hug i g i , men dei likar det slik, dei likar i koma u t i<broussenn, villmarka.
Personleg tykte eg nok det var i vurdera misjonreren temme- leg ligt, og s i g det som eit apropos ti1 v i r kyrkjekonstitusjon for den lutherske kyrkja. Der heiter det a t misjonserkonferan- sane skal plasera misjonaerane i samarbeid med kyrkjenemda.
D i eg nemde dette for misjonreren f r i s0r, svara han a t det nok ogsi ville Vera det rettaste her h j i oss. Niviet her oppe er s i mykje ligare enn i s0r. Der har dei i dag mange afrikanske prestar som kan =la seg med sine kvite kollegaer i utdaning, men det me her h j i oss kallar presteskule ville dei i sOr kalla bibelskule, sa han.
Men, heldt misjonreren fram, i det medisinske arbeidet skulle me gjerne ha lika i bremsa litt i den presbyterianske kyrkja.
Afrikanarane, og serleg sjukepassarane, har f i t t
s i
mykje i seia i v i r e misjonshospital a t lrekjarane har mist mykje av den autoritet dei burde ha.V i r lutherske kyrkja skal skipast no i desember (1960). Ho skal ha fire distriktsynodar, to f r i det norsk-amerikanske og to f r i v i r t misjonsfelt. Desse synodane har halde sine synodemete og valt kvite ti1 synodepresidentar over alt. Konstitusjonen er utarbeidd, men skal endeleg vedtakast p i generalsynodemprtet for heile kyrkja.
Visse ting i konstitusjonen kan kanskje koma ti1 i skapa riv- ningar i framtida, som ti1 domes s p ~ r s m i l e t om misjonaerplase- ringa, men stemninga p i dei distriktmote som ti1 no har vore
haldne har vore s v e r t pro-kvit. Mange har jamvel tala imot a t kyrkja skal verta sjdvstendig. Me reknar med
at
misjon og kyrkje skal eksistera side om side, misjonen skal ikkje awiklast slik som i ssr. Skulane og hospitalarbeidet skal framleis heilt Vera under misjonen. Dette er naturleg av mange grunnar, bide administrative og ~lkonomiske. Kyrkja er framleis ikkje sjslv- hjelpen skonomisk.Misjonen e r ung her p i v i r t felt, han har berre eksistert i 35 %r. Fyrst i dei seinare Br har ein merka nokon storre fram- gang for Evangeliet. Feltet er sterkt muhamedanisert, og dei kristne har ikkje vortne vunne i store flokkar. Oftast arbeider katekistane med mykje motbsr, det e r fyrst og fremst gjennom dei s m i franske skulane a t me har kunna bryta isen mange stader. Dersom misjonen skulle m%tta forlata landet i dag, veit me ikkje korleis stoda ville utvikla seg. For kyrkja ville det vel verta ein beisk strid for i Vera eller dsy. Dei kristne h0yrer ti1 ein sosial underklasse, og kyrkja har ikkje mange leidarar, ingen av v i r e prestar har sileis folkeskuleeksamen.
Me har end% ein luthersk misjon i nord, dei lutherske b r ~ r n e . D e t e r ogsi ein norsk-amerikansk misjon. Diverre vart det ikkje kyrkjesamarbeid med dei i fyrste omgang. Dei vil truleg koma ti1 % skipa si eiga kyrkje. Det er serleg heimestyret deira som har sett seg imot kyrkjesamarbeid, og grunnen er a t den ameri- kanske lutherske kyrkja e r medlem av kyrkjene sitt verdsrid.
E n d i lenger nord arbeider baptistiske og alliansemisjonar, men der er arbeidet s i nytt og t i l h ~ v a s% primitive a t det nok end% vil gB mange i r f s r det vert tale om kyrkjeskipnad.
Den katolske kyrkja er i sine omride temmeleg sterk. Kato- likkane sin store strategi og spesialitet er skular, og det arbei- det har gjeve gode resultat. Ti1 dette arbeidet f i r dei ti1 liks med protestantane store statstilskot.
Korleis er s% den kndelege stoda i dei nye kyrkjene? Inntrykk og syn kan Vera s B motstridande a t ein ikkje alltid veit % duma rett. Det er sikkert rett som den amerikanske misjonieren sa d i
4 - Norak Tid~rkrift for Mirjon. - 1. 49
han tala om den presbyterianske kyrkja: Dei e r diverre s i alt- for opptekne av i organisera a t dei ikkje lenger har tid ti1 % evangelisera. Men, la han ti1
-
det vert betre n i r dei har gHtt av seg dei fyrste i r a sorn sjelvstendig kyrkje.Dette motstridande meter ein ogsi h j i dei einskilde kristne.
Stundom har kristendomen f i t t form av ein sosial ferniss. Det er ei skam H Vera heidning og ei aere i Vera kristen. Andre gonger meter ein menneske sorn tydeleg har mett kristendomen sorn eit kall ti1 omvending. Mellom d e s BvoluBs)> kan ein stund- om r i k a p i ein snobbet vilje ti1 i ta etter det sorn er europeisk.
Dei kan ti1 demes kalla seg fritenkjarar. Men ein spar seg sjelv kor djupt det stikk, om det ikkje ti1 sjuande og sist berre er ei etterlikning av ein fransk funksjonaer dei har mett.
-
P i den andre sida meter ein ogsi einarane, sorn vigar % hevda og leva ein kristendom p i tvert av skikk og bruk.Stort sett m i ein nok seia a t samfunmlivet ikkje har vorte
sH
omskapt sorn ein skulle ynskja. Det synest sorn dei ~ r l e g e og trugne heyrer ti1 dei store unntak. Drikk og korrupsjon er svaert utbreidde, heidensk og egoistisk tankegang meter ein i alle klas- sar og milje, og polygamiet er god forretning etter dei sosial- lover som gjeld. Og likevel meter ein dei einskilde sorn ser ut ti1% s t i straumen imot, trass i alt er kristendomen ogsH her sur- deig. Og kyrkje og misjon har ei sterk kontakfflate med folket, dei e r faktorar som tel med.
