Working paper No. 10/07 GLOBAL WARMING
STATIONARITY IN SEA TEMPERATURE DATA by
Torbjørn Lorentzen
SNF Project No. 5000: Centre for Fisheries Economics The project is funded by The Research Council of Norway
INSTITUTE FOR RESEARCH IN ECONOMICS AND BUSINESS ADMINISTRATION BERGEN, JUNE 2007
ISSN 1503-2140
© Dette eksemplar er fremstilt etter avtale med KOPINOR, Stenergate 1, 0050 Oslo.
Ytterligere eksemplarfremstilling uten avtale og i strid med åndsverkloven er straffbart
og kan medføre erstatningsansvar.
!" # $
% % # & # # % '
& ( % % & # '
% )*+, -..+ $ # %
% % # ' / 0 # 1'
% % %% '
% % '
!
" #
! " !
#$$%& ' ( )
* +) * , ) - *
* * ( . / + 0
* +) ' ( 1-
- ' ' ) -
+) ' * 2(3 4 )
* - ) " ! #$$2 #$$% #$$5 #$$6&(
) 7 * - ' '
2
)) ' '( '
- 8- - , + -
+ - ) - " & + * ) 9 :
- - (
* ) * - : 9
: ( - -
- * ' : + ) ; 8- - - '
- - ( ) 8- *
* ) : (
) - * * ) -
- - ) - * :
* ' * : " ! #$$% < - ' #$$6
#$$6 = #$$3&( ) -
) -
- ; ( ) < * *
) - * - - (
) ) ' * ' '
) - - ) 2>%49#$$%( * )
) * ' ) ) '
= - ' - < - ' "
- 2&( ' - ' *
') ?
? (
* - ' *
- ; ' ) ) ( ') ?
? (
) ) - * 8- ? @ < 9
) "1A!& ) - )
B ) - - *
) 9 ' - 'B )
' ) - B
C * ) - <
) ' - * ( -
' - -D
- - ) ' )
- ( ) * < )
) ) ( C * ) : *
#
- " * - -
' & ' - ) '
+ ) - ' - B - *
) ' ' * - -
B
) ) - - * ( +
* ) - :
< ) 2>%49#$$% 2>6#9#$$% ) '(
) - ) (
' '
( ' ' '
* ) - ( E 9
8- 9 )) ( - '9
) ' )) ' +9
1 < '9 - 9) ! ) 9! (
< - 9E +9! F 8- 9E . 9
G 9 ) ) ) -
( ' - - (
) ' ) : 9
) - < ( - 2 * * <
* '( < - 22H$ < (
%
- 2? A ) < (
- ? = G C -
A ) ' ' E (
) - ) -
293$ ' ) ) - # 6 - 9
) ( * - ' *
- . = " .=& E * '(
1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
5.5 6.0 6.5 7.0
7.5 AVERAGE SEA TEMPERATURE SKROVA
1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
7 8 9
AVERAGE SEA TEMPERATURE LISTA
- #? ' ' ) - < (
- ? .=9E (
6
- # * I- - 8- *
- ( - # * ) -
2>%$ 2>4$ ( 2>5$
) - ) (
- 9 ) - '
) - ( ) )
< ( + ' * 2>6#9 - (
- . = * - - ' '
) ' - ( * '
) - - 2>3$ ( . - 2>3$
- - ' * ) - -
" )) + &(
2? 1 ) "2>6#9#$$%&
< "2>%49#$$%&
. ( . +( . 9 D
4(52 >(52 H(65 $(4%5 $($532
< 3(62 5(#> 4(6% $(65# $($5%6
) - : - #
) - : < ( ; ' :
"3J &( E ') 8- (
D * ' '
< (
; 9
) * - 9
8- ( + ) ) - " &
) ' ( '
-D 9
- * ' (
- K $ 2 # )
9 '( 9 ' ) <
* ' , "2& +)
K "#& K " & K "%&
K " &" & K K 2 # % ( 3
' 8- - ' ( ( 9
' " ) &( /* <
'0 ) -
" ( ( < * <- (&( / ' '0 )
' * '
- (
C * * * ' ( (
* ; B * *
* )) ' : ' ) "1A!&
' ) ) - (
- 1 < '9 - " 1 & ! ) 9! ))
- "3J ; & *
: ' "1 !& ' )
" &( - * )) ' E
) * ' - (
@ < B
- ' * < ) B 9
' ) * 9 - 8- - B 1
! ) 9! 9) ))
) "1A!&(
@ * ) -
' ) - < - -)
* ') ? ; ' 9
* - -) ( ( K K
') ? ; ' :
( ) - < * *
-) ) #(
#? 1 ) - < 2>%49#$$%
) 8- ' . L
< -) 2 "2>%4934& ## 4(3#4 $(%#>
< -) # "2>3595>& #% 4(#H% $(#45
< -) % "2>H$9$%& #% 4(3$> $(2>H
4
%? E 8- -
) - : <
9 8- "M - & 2(%66 9 8- " - & 3(>>2
1 #
)9 - " * 9 & $(322
) $($3
6? 8-
- ) - : <
"M - & $(3#H
" - & %(>$4
1 2 #
1 # 43
)9 - " * 9 & $(3>#
) $($3
; K $($3 - ') 8- '
* - ) ( @ -
- ) 2>%49#$$%(
3? 1 ) - 2>6#9#$$%
) 8- ' . L
-)2 "2>6#94#& #2 H(54H $(%$5 -) # "2>4%9H%& #2 H($$% $(252 -) % "2>H69$%& #$ H(452 $(62#
4? E 8-
- ) - :
9 8- "M - & %(4$#
9 8- " - & 3(>>2
1 #
)9 - " * 9 & $(243
) $($3
5
5? 8-
- ) - :
"M - & %($H%
" - & %(>#>
1 2 #
1 # 3>
)9 - " * 9 & $($3%
) $($3
- ') 8-
; 3J * )9 -
') ( @ - '
- ) 2>%49#$$%(
- - ; - 9
' ) ( ' * ') 8-
- ) - ( @
- - - ) 2>%49#$$%
< 2>6#9#$$% (
+ 1 < '9 - " 1 & ! ) 9! "!!& ) 9
)) - '
* 9 ' " & : 9
' "1 & ) "1 < ' - 2>5> ! ) 2>H5&(
* - )) 1 9 ?
N K O O O N O "2&
* ' 9
" - ' & ' -
- * ) N K -
$ % ' % % 2
%
%% ' 3' )" ' & ' # $ 4 '
' ' '
H
; : ) ) - -
* - * ' - (
) - ( ( K $ -
- ' 1A! - -
( *
) 9 - - 9
- ". G 2>>2&( " 9 & )
' ( P P P '
') D ( ') ? K K K $
)- * <
) Q - Q (
') ? K K $ - Q (
') ? K K $ - Q (
) - )) * ) - '
! 2>HH < @ "2>>$& 1 F <
9= "2>>$&( )) ' ; 3J(
! "# $ "%
H? ) ) 2>6#92>5%
L = E !! !! 1 1
) - 9#2(>3 9#5(43 9#($H 9#(%3
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ 2$ %%
P K 6 3>
# 2>
P K 6 3>
? K K K $ 2% 6#
P K 6 4H
# 2%
P K 6 4H
? K K $ 2> H
P K 4 #3
% 25 P K 4 #3
- 2( 1 3( -
- - ( E' -
"@ ( #$$4& ;
- - ) - -
; : ( " ) & " )
& - ) ' !!
1 (
>
1 )- * < ) *
( K 3
( " ? K K $&
" ? K K $&( M )-
* < ) * ' ) * '
- ) < < ( !!9
) - 1 ( )
- - - : 2>6# - (
- - -
!! ( E- ' + - 2>6# !!9
- ') - )
- 1 ( !!9
- ( 1 !! ; : *
'( - ) -
) - ) ( ( "2&(
) - * ) )
' )) ' * ( - 9 ) 2>6%92>5%
* - ? * < )) 8-
H(66> ") K $($$$& E G 9 K $(4$# ") K $($$$&(
) ) ' - ' %(2 ' ) (
' F 8- 9E K # 423 ") K $(#5$& ) 9@ <
91 ' ')
- ? - 9E + "6 & K %6(#5> ") $($$$2& - 9E +
"24 & K 34($>5 ") $($$$2& . 9 "6 & K %>(2>> ") $($$$2&
. 9 "24 & K 2#6(632 ") $($$$2&( *
) - ) * ) ( -
-)) - 1 !! - - )
) ) ( - - 9 ) 2>569#$$%
) >(
2$
>? ) ) 2>569#$$%
L = E !! !! 1 1
) - 95($% 92%(#% 9#(#% 9%(HH
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ 2 56
P K 6 3>
# 4%
P K 6 3>
? K K K $ % $2
P K 6 4H
3 26 P K 6 4H
? K K $ 6 64
P K 4 #3
5 3%
P K 4 #3
- 2( 1 9 #(
- ) ' !! 1 (
1 9 - 9 ) 2>569#$$% - (
- (
1 9 * ; ) -
( - K %( !!9 *
) - ') '
- - - ( *
1 * - -
') ( * - -
" - 9 - < &(
N K 6 $%45 O $ $6$%5# $ 56$%5 O $ #6$3>N O $ 64>%#N
8- * ) - ' - $($6
) ' ; ' :
(
- - 9 ) *
- ? * < )) 8- 6(>54 ") K $($64& E
G 9 K $(463 ") $($$$2&( ) ) ' 9
' %(2 ' ( F 8- 9E ' K 2 >#H ") K
$(%H2& - ? - 9E + "6 & K #6(>$3 ") $($$$2&
- 9E + "24 & K #5(#%H ") $($$%>& -
. 9 "6 & K #H(#35 ") $($$$2& . 9 "24 & K 2$$(H62
") $($$$2&(
' - 9 ) 2>569#$$% '
* ) ( ) 2>569#$$% ) ' '
) " & * ) - (
22
& " '$ "%(
' )) ) - : < (
) 2>%492>5$ ; ( - -
2$(
2$? ) ) 2>%492>5$
L = E !! !! 1 1
G=ML
) - 9#6(4$ 9#5(%# 96(#$ 96(%$
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ H H3
P K 6 3>
H H#
P K 6 3>
? K K K $ 4 %6
P K 6 4H
4 #4 P K 6 4H
? K K $ > 3$
P K 4 #3
> %>
P K 4 #3
- 2( 1 $(
- ) ' !! 1 (
1 !! * - ( - 9
' ( - (
M 9 *
( E' < - * - :
+ ) ( 1 - * " -9
9 - < &?
N K 3 #6$3 O $ $$>2445 $ 5HH>5
1- 9@ "1@& K 2(H5$4( - * 9
; ( 1- 9@ "1@& K 2(H5 K $ 2#(
F 8- 9E K 2 2$H ") K $(353&( ;9
( - * * ? < )) K
%(>H4 ") K $(#%2& E G 9 * *
$(#4% ") K $(242&( - 9E + "6 & K #(3$% ") K $(466& - 9E + "24 &
K 26(6%# ") K $(345& - . 9 "6 & K
#(>33 ") $(343& . 9 "24 & K H#( 55# ") $($$2&(
- ( ' F 8- 9E '
K 2 %43 ") K $(3$>&(
* - -) - * -
) - - 9 ) 2>%492>5$ ' * )
2#
- * 9
- ( 22 ) - 1 !!
)) ) ) 2>529#$$%(
22? ) ) 2>529#$$%
L = E !! !! 1 1
G=ML
) - 92$(>6 92%(4> 9#($5 9%(64
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ % #2
P K 6 3>
# 23 P K 6 3>
? K K K $ # 4H
P K 6 4H
6 #%
P K 6 4H
? K K $ % >3
P K 4 #3
4 %3 P K 4 #3
- 2( 1 9 %(
- ) ' !! 1 (
1 - 9 ) 2>529#$$% - (
9 * - (
- K % ' (
* - " - 9 - < &
N K # 4> O $ $#$53# $ 3>5 O$ %6>N O $ 244N O$ 234N 1@ K #(4>2% F 8- 9E ' K 2 $H$$ ") K $(3H%&(
- * '
: ) - ' - $($#
) ' ( * )
') ) - - ) 3J
; ( M ; 2J 1
- ') (
* -)) ') ' ) (
* * )) - 9 ) -
* ? < )) K %(2>4 ") K $(3$>& E G 9
* * $(2%% ") K $(>#$&( - 9E + "6 & K ##(6%$
") $($$$2& - 9E + "24 & K %3($#> ") K $($$6&
- . 9 "6 & K #6(2>> ") $($$$2& . 9 "24
& K 2$2( 554 ") $($$$2&( ' F 8- 9E ' K 2%
2 %45 ") K $(3$3&( - * * - 9 )
) ' * ) ( ) ) - 9 )
"2>%#92>5$& 2>529#$$% ) ) (
< < ) - ) ' *
) ) * R * 9 '
- ) ( '
'(
- ) ) 9
' )) ' 1 !! :
( - ') - ) - 9
) (
#
* ) ) ) - * ))
) ) ' < (
# ! "# $ ((
2#? ) ) 2>6%9#$$%
L = E !! !! 1 1
) - 9#H(62 9#H(3$ 9#(%3 9#(#>
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ 2$ 3>
P K 6 3>
# 5H P K 6 3>
? K K K $ 5 $H
P K 6 4H
2 H5 P K 6 4H
? K K $ 2$ 66
P K 4 #3
# 5H P K 4 #3
- 2( 1 2(
- ) ' !! 1 (
- 1 !! ( )
- ') ' )) ' 1 * !!
- ') ( 1
) K 2 )
; ( - 1 !!
: ' - - (
26
+ ' * ) - 2>6%(
- . = " .=& * + ' )
- 2>6%( ) ' - (
- ( + - :
- - - 1 9 ( -
! ) 9! "!!& ( A 2J
; !!9 ') - (
* ' 1 9 * - )
9 ' - ) ( 9 * * <
) ( ( ') ? K K $
(
- * ' )) )
) "2>6#9#$$%& * ? < )) K 2%(3>5 ")
$($$$2& E G 9 * * $(344 ")
$($$$2&( - 9E + "6 & K 35(53# ") $($$$2& - 9E + "24 & K
5$(%4# ") K $($$$2& - . 9 "6 & K
35(43# ") $($$$2& . 9 "24 & K 5$(6#6 ") $($$$2&( '
F 8- 9E ' K # 35H ") K $(#53&( ) -
' - ( ) ' -
. 9 ) 9 ' -9
( 1 !! ) -
) 2>6#9#$$% ) )- * < ) "2& * -
' (
# & " '$ ((
2%? ) ) 2>%49#$$%
L = E !! !! 1 1
G=ML
) - 96$(>$ 962($$ 9#(#6 9#($H
- 926(2$ 9#2(5$ 9#(H4 9%(62
? K K $ 2# %>
P K 6 3>
# 32 P K 6 3>
? K K K $ > 55
P K 6 4H
2 H3 P K 6 4H
? K K $ 26 44
P K 4 #3
# 55 P K 4 #3
- 2( 1 9 5(
- ) ' !! 1 (
23
- * 1 !! (
1 - 9 ' ) * !!
' - ) ( - -
K 5 * ;
"1 < C ' #$$2&( - !!
: ' - - ( 1
( ; : '
- * ' 1 ( )
* < * * ) ) ? ) ;
) - * < ) * - '
( ( K O * - * ) (
) - < * K 4(55 2>%4( -
: 8- K O (
+) ) - ) K K -
* < ( <
9 ' : 8- ( A ;
) ) - )
, K O K O K *
* ) - -
8- ( * +) ) +
) ) - ' (
) "1A!& '
? * - ' )) '
* -) * ) - *
( ( K $( - ; ;
- - ( @ K $ ') -
( - ) 26(
26? 1 K $(
L = E 1 1
G=ML
) - 93(3% 93(6H
- 9#(H4 9%(62
? K K $ 23 %2
P K 6 3>
? K K K $ 2$ $3
P K 6 4H
? K K $ 23 $H
P K 4 #3
24
1 9 5(
- ) ' !! 1 (
- 9 - (
< :
( * ) - " - 9 -
< &?
N K 6 2%$# $ $$$#6H$5 $ 46$5#
1@ K #(2# . - K 2$(H>3 F 8- 9E 9
' K $ 24$2 ") K $(>#%&( -
D * + ;
(
- * )) ) ) "2>%49
#$$%& * ? < )) K 3(H3% ") K $($4%&
E G 9 * * $(%34 ") $($$$&(
- 9E + "6 & K 24(%3# ") $($$%& - 9E + "24 & K #3(#H% ") K
$($43& - . 9 "6 & K 23(546 ") K
$($$%& . 9 "24 & K #3($%6 ") $($4>&( ' F 8- 9E ' K # #5H ") K $(%#$&( . 9
+ 9 - ( ) '
- ' 2%(4 ' ) ' ; 9
' ) (
' ) *
) ( E- ) - ) 'B - 9
) * * )) ' ) )
) "1A!&( ) - 1 "
& 9) ! ) 9!
) - ' - ) ( M
* )) ' * ;
) 9 ' - ) (
25
# &
) ) 8- * ' 9
* ) - * '( 9
;
+) ) ) ) ( ) 9
; ) ' '
8- ' ) -
) - - * - (
) ) )) '
* ) - - * ) * '(
' * - <
'( @ ) * ; ?
) - - -)
8- ( ') 8- ' )) '
E 9 8- 9 ( - '
* - ') 8- * - 9 )
( 9
' - ; ' ( + -
) - ) * - 9 )
) - 9 ) ' ( - ;
* ?
(
) - 9 ) - ) ( ) 9
( ) ' * < ) (
: ' ) ( ( "2&( ) -
' - * - - * " 9 &
- ) (
(
) ' ) * ; (
) - ' - 9* " 9 &
- ) (
( 1 ) 9
- 9 ' )- * < ) "* - 9
& * !! ' ) * - '
3J ; ( C * !!9 9
* < ) - 2>6#9 + -
) 2J ; ( ) '
- * - - * 9* ) '
9 - ) ) ) (
2H
( + -
) ) ' ' *
) ( ')
( ' - * 9 ) ( C *
. 9 9 - ) (
( - 9 ) )
' ) * ; ( 9
' - 9* " 9 & -
) ( * )- * <
) - 2J ; ( ) '
* ' : ' ) (
( * ) ) 9
' * ' * )
' )- * < ) ( @ ' 9
' ) - - - (
) - ' - " & 9*
" 9 & - ) (
) * ' - * ) -
* ' * B /< '9
0 ) ) ( ( ' - 9 ) ?
; * ) - )
)- * < ) "2>6#92>5%& ' ) *
; ) - "2>569#$$%&(
) - < * ) )
) ( ) - 9
' * ) "2>%492>5$& '
) * ) - "2>529#$$%&(
)
- ) - B
- 9 ) ) ) )
) - ( * * <
) )) ; -
* * ( E- - /< '9
0 ) ) ( ( - 9 ) ) )
' ) + (
' ) * ) -
"2>6#9#$$%& * < ) ) * 9
( ! ) 9! ) 9
'( ' ) "2>%49#$$%& *
) - : < ) ' * ' *
) 9 ' * <( @ +) + 9
2>
) ) ( ( )) ' ) * '
' - ( C * * -
< ) - ) ' ) ) ) (
' '
* * - ') * *
) ) ' -
* * (
( ( ' * (
- - ) "1A!&( 9
' * - R ; * - 9 ) (
) ) * ' - * -
'( M * *
- ( -
. 9 ' - ) 9
' ) - ' +)
' ) "- &( 1 !!
') Q
) ) (
- ) * ) -
* ' ) ) ' ' ( '
* - 9 ' ) - (
- 9 ' ) ' ) -
+) ( 9 ' - (
E- * - * ) - ) '
* - < ' ( @ < *
' " A 2>H5& - '
9 ' - 9 8- - - '
) ' * 9 ' ( @ + -
) ' 9 ' - '
' * 9 - 8- - (
E- * ' ) -
) R ) * ' 9
B - - ' '
- ' 9 ' 9
' * - 8- - (
A - <( ! <
) - < < )
' - ( ) ' ; -
) < ) ' -
) * * < - (
* ) ( ( * )
#$
/ )'0 , * * R - )
- ' " '&
- ' ) ( * *
- ' ) ' ' - )
) ) ( ' 9 )
(
)
S2T "#$$6&? ? )
? M * = ) ' ! (
S#T 1 < ' 1( @( ( - "2>5>&? 1 -
- * - ( ! " #
56 ))( 6#596%2(
S%T 1 < ' 1( @( ( - "2>H2&? < =
- * = ( $ 6> "F- '
2>H2& ))( 2$3595#(
S6T 1 F( ( F < ( 9= "2>>$&?
= ( ! " $ " % 6 ))( #6>95%(
S3T =( ( ( @( F( A "2>H5&?
? = ) ( $ 33
))( #329#54(
S4T C ' 1( F( ( 1 < "#$$2&? ) .
L (2( & ' ( ( < - (
S5T ! "#$$2& 9 ! ?
#$$2? ' = ) !
( ' ! (
SHT ! "#$$%& 9 ! ? 9
! ( @ ***( ) ( (
S>T ! "#$$5& 9 ! ? )
)# &#% * ( - ' ! ' < ( !
Q @.M A * (
S2$T . G F( "2>>2&? - 9 =( (
( @( F( A " & +" $ + #
))( #459#54 M+ ' ! (
#2
S22T = " = &? R
( 1 - 9
#$$3(
S2#T ! ) !( ( E( "2>H5&? * - ($
33 ))( #559%$2(
S2%T ! !( "2>HH&? * <
? - * )) ( ! " $
,% - ) 2# ))( #>59%%#(
S26T ! ) !( ( E( !( ! "2>HH&? -
* 53 ))( %%39664(
S23T ( F( < .( @( @ "2>>$&?
. * = ( $ 3H ))( 22%9
66(
S24T < (G( ( - ' "#$$6&? )
; < * * ( 1 - ) ) ( 54Q$6(
- . = ". =& - = 9
E- " &(
S25T - ' ( "#$$6&? - ? ) 9
; < * * ' < - ' "#$$6&(
S2HT @ 1( G( F( @ ( 1 @ 1( E "#$$4&? # .
L 2$( * L - E( ( (
##
* +
- ' ) ( '
- ( ) ' * 2>3$ ( 2
# * * ' + ( ) )) '
- - -
* * < ' ' ( - ' +
' ) - ( ;
) - ( C * * ) -
' - * ? -
" & - - ( (
) - - " - - &
- ( * ' )-
)
#%
23? . ) -
MISSING VALUES FOR LISTA
Year January February March April May June July August September October November December 19361937
19381939 1940
19411942 x x x
19431944 x x x x
1945 x
19461947 x x x x
1948 x x x x x x x x
1949 x x x x x x x x
1950
1951 x x x x x x x x
1952 x x x x x x x x x
1953 x x x x x x x x x
1954 x x x x x x x x x x x x
1955 x x x x x x x x x x x x
1956 x x x x x x x x x x x
1957 x x x x x x x
1958 x x x x x x x x
1959 x
1960 x x
1961 x x x x
1962 x x x
19631964 x x
1965 x x
1966 x x x x x
1967 x x x x x x x x x
1968 x x x x
1969 x x x x
1970 x
19711972
1973 x
1974 x x
1975
19761977 x x x
1978 x x x x
19791980 19811982 1983 19841985 19861987 1988 19891990 1991
19921993 x x x x x
19941995 1996 19971998 19992000 2001
20022003 x x x
#6
24? . ) - <
MISSING VALUES FOR SKROVA
Year January February March April May June July August September October November December 19361937
1938
1939 x x
1940 x x
19411942 x x
1943 19441945 19461947 1948 1949
19501951 x
1952
1953 x
1954 1955 1956 1957 1958 1959 19601961 19621963
19641965 x
1966 19671968 19691970 1971
1972 x
1973 x 19741975 19761977
1978 x
19791980
1981 x x x
1982 x x x
1983 x x
19841985 19861987 19881989 19901991 1992 19931994
19951996 x x
19971998
1999 x
20002001 20022003
#3