EI LØE I ENDRING
side 2 side 3
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
INNHALD
INNLEIING
GARDBRUKAREN 4-7 DRIFTSBYGGET 8-15 LANDSKAPET 16-17 REISELIVET 18-21 PRODUKTET 22-23 KONSEPTA 24-25 KOKONGEN 26-31 REIRET 32-37 HIET 38-43 MAURTUA 44-49
VÅTROM I TRE, BUDSJETT 50
VÅTROM I TRE, LUKSUS 51
PRODUKSJON OG OPPFØRING 52
MARKEDSFØRING OG DRIFT 53
OPPSUMMERING 54
Våren 2012 starta Voss kommune saman med OPA FORM arkitektar opp prosjekt “Ei løe i endring”.
Prosjektet er eit samarbeid om arkitektur og design, knytt opp mot behov i reiselivsmarknaden.
Fokus er å skapa ny næringsutvikling, og ta vare på den unike bygningsarven gjennom å utvikla modellar og forretningskonsept som kan gje næringsutvikling på gardsbruk som ynskjer å bruka gamle landbruksbygg i ny næring. Kulturlandskapet med regionalt tilpassa byggeskikk og materialval, er ein verdfull og dominant del av den norske kulturarven og skal synleggjørast i prosjektet.
Arbeidsgruppa samansatt av OPA FORM arkitektar, produktdesignar Per Finne, reiselivsekspert Anne Grethe Bakke (daglig leder Destinasjon Voss) og representantar frå Voss kommune har utvikla eit opplevingsbasert reiselivsprosjekt i tomme driftsbygg. Prosjektet skapar ein ny felles strategi som bidrar til verdiskapning og innovasjon i landbruket og reiselivsnæringa, og samstundes verna om historiske bygningar og miljø.
15 gardbrukarar har danna grunnlag for utvikling av 4 konseptuelle overnattingsmodular. Kartlegging og analyse av bygningsmassen i landbruket, og reiselivets marknadsbehov, er konkretisert i designa prototypar tilpassa bygningar på aktuelle gardsbruk.
Disse prototypar vil i neste fase produserast og vidareutviklast til ferdige reiselivsprodukt og slik danna ein ny næring på gardsbruk på Voss.
Voss er særprega ved å væra den største
jordbrukskommunen i Hordaland, og ved å ha ein offensiv reiselivspolitikk basert på opplevingsbasert turisme.
Fråflytting og nedlegging i landbruket skapar eit stort overskot av tomme driftsbygg knytt til landbruk i landskapet på Voss. Det same landskapet er grunnlag for omfattande naturbaserte aktivitetar
Mange gardbrukarar riv løene sine, andre lar dei forfalla, løer som blir ståande krev omfattende vedlikehald.
Prosjektet “Ei løe i endring” er opptatt av å ta vare på det unike i landskap og bygg, og har gjennomført omfattande analysar for å avdekke autensiteten og dei kvalitetane som er her. Analysane er gjort utifrå ein kulturhistorisk kontekst, men og gjennom fenomenologisk tilnærming.
side 6 side 7
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
GARDBRUKAREN
Voss er den største jordbrukskommunen i Hordaland. Gardbrukaren er ein av dei viktigaste gruppene næringsdrivande i kommunen. Men det er ikkje lett å drive gard på vestlandet i dag. Avkastninga er dårleg, og mange må ha andre jobbar ved sida av for å få økonomien til å gå rundt.
Dei siste ti åra har rundt 200 bønder lagt ned drifta på Voss, og drifta er under store omleggingar. “Ei løe i endring” ynskjer å sette fokus på verdien i det arbeidet desse menneska gjer, og samstundes legge til rette for at gardbrukaren kan bruke unytta ressursar på garden til alternativ næringsutvikling. Gardbrukaren er utgangspunktet, og ein aktiv aktør i dette prosjektet.
KJERSTI S. NESSET KARI OG HANS SKEIE TURID OG TORMOD SUNDT
Prosjektet søkjer å avdekka eigaren si interesse for nybrotsarbeid i forhold til innovativ bruk av tradisjonelle driftsbygg. “Ei løe i endring” skal legge til rette for ei tilleggsnæring som speler på lag med bonden si hovudnæring og bygger på bondens ynskjer, behov og engasjement. Gjennom folkemøter, mediaoppslag og direkte kontakt er det valgt ut 15 aktuelle garbrukarar. Utvalget er basert på beliggenheit, type bygg samt interesse og initiativ frå kvar gardbrukar. Utvalget speglar mangfaldet av garbrukarar på Voss.
TERJE GRÆE VALBORG INGRID SKUTLE KARI MØRKVE JORDALEN
OG INGE EINAR JORDALEN
KLØVE-GRAUE
ANNLAUG OG ROLF REKDAL RAGNE ELISE BERRE YNGVE BERRE TUVA OG MIKKEL JOHS TVILDE RENATE LUNDE GEIR OG IVAR LØNE OVE HENNING BJØRSVIK
BERRE REBECCA BJØRSVIK
side 10 side 11
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
Modernisering og nedlegging i landbruket skapar eit stort overskot av tomme driftsbygg på gardar og i landskapet på Voss. Desse bygga representerer ein viktig del av vestnorsk byggeskikk og fortel ei historie om eit leveset som i dag vert sjeldnare og sjeldnare. Desse bygga vert ofte ståande som ei byrd for den enkelte gardbrukar både økonomisk og tidsmessig. “Ei løe i endring” ynskjer å snu perspektivet og sjå på desse tomme bygga som ein ressurs for alternativ næringsutvikling og økonomisk vekst. Ein vil slik kunne ta vare på bygningsmassen, samstundes som bøndene kan tene økonomisk på det.
DRIFTSBYGGET
DAVIDHAUGEN DYRVEDALEN ELJE
Det er eit stort spenn i type driftsbygg som står tomme i dag. Alt frå store løer sentralt plassert i gardstunet, til avsidesliggande små sel og uteløer. Dette har potensiale i seg til å dekke forskjellige behov innan næringsutvikling.
GJERNES GRAUO SKUTLE JORDALEN
KJØNNAGARD VOSSABAKKEN TVILDE VETHE STAUP BREKKHUS HELLEVE
side 14 side 15
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
DEN SUBLIME ATMOSFÆRA
Dei gamle driftsbygga har kvalitetar som er heilt unike. Lysforhold, materialbruk og romforløp er faktorar som skapar ei atmosfære eller ei kjensle av autensitet og tilhøyrigheit samstundes som det ligg ei eim av noko mystisk og lada i desse romma. Det er opplevinga av dette som er grunnsteinen i prosjektet, og det som er målet å bygga vidare på. Atmosfæra er noko som fort forsvinn ved nødvendige tilpassingar til ny bruk av slike bygg. I dette prosjektet skal den i staden bevarast og framhevast gjennom å aktivisere romma som dei er.
HISTORIA
Desse bygga har ei lang og innhaldsrik historie. Her ligg kunnskap og forteljingar om menneske og samfunn, bygg og arbeid. Verdien i historieforteljinga er viktig. Det er menneska som eig, driv og bur i husa som kan fortelje denne historia.
TUNET
bustad veg uthus løe
tun uterom
mobile einheiter plassert inne i tomme hus
+
nødvendig vedlikehald av eksis- terande bygningar
Ved å utføra nødvendig vedlikehald/ restaurering av løa slik den er vil ein bevara byggets eigenart. Addering av nye heilklimatiserte volum som sjølvstendige einingar inne i eksisterande bygningsmasse vil kunna gi bygget nye kvalitetar og funksjonar som gjer at bygget kan brukast på nye måtar. Dei nye romma skal vera relativt mobile, og kunna fjernast. Ein vil slik kunne tilbakeføra bygget til sin tidlegare bruk, eller tilpassa den ein ny bruk utan store økonomiske eller praktiske utfordringar.
Gamle driftsbygg vert ståande tomme. Dei vert ein utgiftspost utan å gi noko konstruktivt tilbake.
Som ytterste konsekvens vert bygga rivne eller dett ned, og ein mistar viktige element i tunstrukturen sin karakter.
Tilpassing til ny bruk innebær ofte etterisolering og vesentlege endringar av fasade og
bygningskropp. Ein bevarar tunet sin karakter, men ikkje bygget sin.
Gjennom å addere i staden for å bygge om får ein ei rom-i-rom løysing som bevarar både tunet og det eksisterande bygget sin karakter. Slik kan nye funksjonar leggast til etter behov.
ANALYSE AV TYPISK TUNSTRUKTUR I LANDSKAPET PÅ VOSS
side 18 side 19
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
LANDSKAPET
Å FORFLYTTE SEG I LANDSKAPET
SKIKØYRAREN PADLAREN TERRENGSYKLAREN
TUNET KVERNHUSET
UTELÅVEN
FRÅFLYTTING OG NEDLEGGING I LANDBRUKET SKAPAR EIT STORT OVERSKOT AV TOMME DRIFTSBYGG KNYTT TIL LANDBRUK I LANDSKAPET PÅ VOSS. DET SAME LANDSKAPET ER GRUNNLAG FOR OMFATTANDE NATURBASERTE AKTIVITETAR. DEI TOMME LÅVANE KOMBINERT MED AKTIVITETANE UTGJER EIT STORT POTENSIALE SOM REISELIVSNÆRINGA KAN DRA NYTTE AV.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter 1.03
VANDRARANE
GRUPPETURISTANE
KÅRSTOVA
LÅVEN
VELLUKKA DESIGN TREKK MERKSEMD.
UTFORMINGA SKAL VÆRA UTSLAGSGIVANDE FOR FRAMGANGEN OG PROSJEKTET VIL KUNNA FUNGERA SOM EIT
FØREGANGSPROSJEKT FOR KULTURBASERT NÆRING KNYTTA OPP MOT DESIGN.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter 1.04
SKIKØYRAREN PADLAREN TERRENGSYKLAREN
TUNET KVERNHUSET
UTELÅVEN
FRÅFLYTTING OG NEDLEGGING I LANDBRUKET SKAPAR EIT STORT OVERSKOT AV TOMME DRIFTSBYGG KNYTT TIL LANDBRUK I LANDSKAPET PÅ VOSS. DET SAME LANDSKAPET ER GRUNNLAG FOR OMFATTANDE NATURBASERTE AKTIVITETAR. DEI TOMME LÅVANE KOMBINERT MED AKTIVITETANE UTGJER EIT STORT POTENSIALE SOM REISELIVSNÆRINGA KAN DRA NYTTE AV.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter 1.03
gå sykle padle gå på ski køyre bil fly
Landskapet på Voss er ein svært aktuell arena for aktivitet og oppleving. Friluftsturistar bevegar seg i og gjennom landskapet i forskjellig tempo, og skapar relasjonar til landskapsrom og stader.
Å STOPPE
SKIKØYRAREN PADLAREN TERRENGSYKLAREN
TUNET KVERNHUSET
UTELÅVEN
FRÅFLYTTING OG NEDLEGGING I LANDBRUKET SKAPAR EIT STORT OVERSKOT AV TOMME DRIFTSBYGG KNYTT TIL LANDBRUK I LANDSKAPET PÅ VOSS. DET SAME LANDSKAPET ER GRUNNLAG FOR OMFATTANDE NATURBASERTE AKTIVITETAR. DEI TOMME LÅVANE KOMBINERT MED AKTIVITETANE UTGJER EIT STORT POTENSIALE SOM REISELIVSNÆRINGA KAN DRA NYTTE AV.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter 1.03
T U N N
A U S T
U T E L Ø E
S T Ø L
ete kvile vaske sove oppleve meditere
Det ligg eit uutnytta potensiale i desse bevegelsane. Får ein folk til å stoppe, oppstår det ei møte. Eit møte mellom menneske bygg og stader. Det ligg bygg i landskapet som kan husa desse møta. I staden for ei natt på eit hotell i sentrum av Voss kan menneska sove ute i det landskapet dei er aktive i.
VANDRARANE
GRUPPETURISTANE
KÅRSTOVA
LÅVEN
VELLUKKA DESIGN TREKK MERKSEMD.
UTFORMINGA SKAL VÆRA UTSLAGSGIVANDE FOR FRAMGANGEN OG PROSJEKTET VIL KUNNA FUNGERA SOM EIT
FØREGANGSPROSJEKT FOR KULTURBASERT NÆRING KNYTTA OPP MOT DESIGN.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter 1.04
Brukargruppene og reiselivsprodukta er plassert inn i ei produkt-markedsmartrise. Her kan ein sjå at det trer fram tre tydelege grupper som har samanfallande krav til ynskt produkt. Hovudprodukta som trer fram som økonomisk bærekraftige er overnatting. Dei tre gruppene er brukt som utgangspunkt for forskjellige konsept for overnatting. Den eine gruppa hadde noko sprikande krav, så til denne er det utarbeida to forskjellige konsept. Målet er på denne måten å tilby produkt som flest mogeleg kan finna interessante.
REISELIVET
TA FAMILIEFERIEN
I VOSSALØA. TETT PÅ
NATUROPPLEVINGAR,
4-6 SENGEPLASSAR
FELLES BAD/SPA I KVERNHUSET
UTEKJØKKEN/GRILLPLASS
SKAL DU OG GJENGEN TIL VOSS PÅ FESTIVAL?
BOOK EI LØE FOR DYKK SJØLVE.
TRADISJONSRIKE OMGJEVNADER MED TOPP
MODERNE FASILITETAR.
10-20 SENGEPLASSAR
FELLES BAD/SPA I KVERNHUSET
UTEKJØKKEN/GRILLPLASS
LEGG BRYLLUPSREISA TIL DET ROMANTISKE TUNET ... .
EIGE PRIVAT LOFT(BYGG) MED UNIKT DESIGNA SOVEROM EIGE BAD OG PRIVAT UTEOMRÅDE
LOKAL ØKOLOGISK
MAT SERVERT TIL ALLE MÅLTID I TUNETS RØYKSTOVE KOMBINER EIT KURS I ELVEPADLING MED EI OVERNATTING I EI UTELØE VED ELVA
DOBBELTSENG MED
ELVEUTSIKT
EIGEN BADESTAMP + MOBILT UTEDO
ET MIDDAG HJÅ BONDEN
PÅ ANDRE SIDA AV JORDET ELLER FÅ DEN LEVERT PÅ DØRA
ETTER EIN LANG OG GOD TUR I FLOTTE VOSSAFJELL, FÅ ATT
VARMEN OG ENERGIEN PÅ VERDAS MINSTE SPAHOTELL
TA EIT VARMT BAD, RULL DEG I
SNØEN OG SET DEG I BADSTUA ETTERPÅ.
SOV I EIGE STØLSHUS MED PLASS TIL TO
ETTER EIN FLOTT DAG I FJELLET
PÅ SYKKEL, LEGG DEG INN PÅ
DESIGNARSTØLEN, OG FÅ EI UNIK OVERNATTINGSOPPLEVING.
EI 100% ØKOLOGISK
OPPLEVING.
SOVEROM I TOVA ULL.
DRIKK/DYSJ I RENSA
REGNVATN FRÅ TAKET.
ET MAT ØKOLOGISK MAT FRÅ GARDEN ....
FOR DEN DEDIKERTE
FALLSKJEMHOPPAR TILBYR ME EIN SOMMAR PÅ VOSS MED OVERNATTING KUN 10 MIN FRÅ HOPPFELTET.
NYE DESIGNA “STUDIOLEILGHETER”
DEL BAD OG KJØKKEN MED ANDRE HOPPARAR. FELLES
MINGLEOMRÅDE. PAKKEROM/TØRKEROM
KOMBINER EI HELG I
SKIBAKKEN MED
SPEKTAKULÆR
OVERNATTING I VOSSALØA
SPESIALDESIGNA
OPPBEVARING AV SKI/UTSTYR FÅ VARMEN I FELLES BADSTU
AFTERSKI-HEIMABRYGG I RØYKSTOVA
SOV I SUPERHIPPE
SPESIALDESIGNA SKIBOMS-EININGAR
TYSK CRUIESSKIP-TURIST FÅ EIN SMAKEBIT AV DET EKSTREME OG
AUTENTISKE VOSS SOV I MODERNE SOVEROM I EIT EKTE GARDSHUS EIT
STEINKAST FRÅ VERDAS FLOTTASTE PALDEELV ET TRADISJONELL
GARDSMAT
TA EIT GODT GAMALDAGS STAMPEBAD
LEI AV STØY OG STØV I BYEN?
FINN ROEN I EIT SPESIALDESIGNA ROM I DET NYE KONSEPTET “VOSSALØA” MIDT I
KULTURLANDSKAPET
PÅ VOSS. ALLE ROM ER ULIKE.
GOURMET RESTURANTEN
“SVOLEN” SERVERER TRADISJONSMAT PÅ NYE MÅTAR I NABOBYGGET. EIGEN BARISTA
I BAREN.
MILLIONÆREN HOPP FALLSKJERM FRÅ
HELIKOPTER OVER SPEKTAKULÆRE ... DALEN.
LAND VED TUNET ...
DITT EIGE TUN FOR HELGA 5 HUS I AUTENTISK MILJØ MED SVÆRT HØY STANDARD.
EGET BADEHUS FESTSAL
SPESIALDESIGNA
SOVEROM
ER DU PÅ BACKPACKING I PÅ VESTLANDET? PÅ VOSS FÅR DU ØKOLOGISKG CO2-NØYTRAL
OVERNATTING TIL BILLIG PENGE!
FLOTT ATMOSFÆRE OG PITORESKE OMGIVELSAR I REGIONENS MEST MILJØVENLEGE B&B.
YOGA-, MEDITASJONS- OG MATLAGINGSKURS TILGJENGELEG.
SOVESAL ELLER DOBBELTROM.
KOMBINER FLOTTE
KURSFASILITET MED EI HEILT NY FORM FOR OVERNATTING.
NY DESIGN OG
ARKITEKTUR KOMBINERT MED TRADISJONELL GARDSARKITEKTUR EGET BAD
FELLES KJØKKEN
DET ALTERNATIVE
JULEBORDET!
SUPERGORMET-MAT PÅ RESTURANTEN ....
OVERNATT I HUBS PÅ LØA I SKOGEN
TA BOBLEBAD I KVERNHUSET VED DEN PITORESKE BEKKEN EIN ANDERLEDES LEIRSKULE
JOBB SOM BONDEN GJORDE FOR
100 ÅR SIDAN. LÆR OM GARDSDRIFT, DYR, PLANTAR OG BYGGESKIKK.
ELEVANE KAN BU PÅ LØA. JENTENE PÅ HØYBRÅTET OG GUTANE PÅ KORNBRÅTET.
EIGE OVERNATTING FOR LÆRARANE I FJØSET.
TA MED KOLLEGENE PÅ DEN ULTIMATE
TEAMBUILDING-TUREN.
ME SPESIALBYGGER EIT OPPLEGG FOR DYKK.
DE BUR I NYSKAPINGA DESIGNARLØA, OMGJEVNADER SOM GIR INSPIRASJON, OPPMODAR TIL NYTENKING
OG FYLLER RESERVANE MED
ENERGI
.
Reiselivsbransjen er i vekst på Voss, og det er sett høge mål for å auka overnattingstilbodet drastisk. “Ei løe i endring” ynskjer å retta sitt produkt mot reiselivsmarknaden og spesielt mot overnatting. Her ligg eit potensiale for økonomisk bærekraftigheit for gardbrukaren. Ynskje er å kunna tilby ei unik overnattingsoppleving, i kontrast til det vanlege hotellrommet. For å finne ut kva dette tilbudet bør vera har me plukka ut brukargrupper og laga prospekt på relevante reiselivsprodukt.
1 ENKELTSENG 2 DOBBELTSENG 3 FLEIRSENGSROM 4 EIGE BAD
5 DELT BAD 6 STAMP/BADSTU 7 UTEKJØKKEN/GRILL 8 SERVERING AV MAT
9 SPESIELLE BEHOV
(F.EKS UTSTYRSOPPBEVARING) FJELLTURISTEN
ELVEPADLAREN SYKLISTEN ALPINISTEN FAMILIEN
FESTIVALDELTAKAREN FALLSKJERMHOPPAREN BACKPACKEREN
LEIRSKULEELEVEN BRYLLUPSREISANDE CRUISE-TURISTEN MILLIONÆREN
DESIGN-ENTUSIASTEN TEAMBUILDEREN
KURS/SEMINARDELTAKAREN JULEBORDGJENGAREN
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 ENKELTSENG 2 DOBBELTSENG 3 FLEIRSENGSROM 4 EIGE BAD
5 DELT BAD 6 STAMP/BADSTU 7 UTEKJØKKEN/GRILL 8 SERVERING AV MAT
9 SPESIELLE BEHOV
(F.EKS UTSTYRSOPPBEVARING) FJELLTURISTEN
ELVEPADLAREN SYKLISTEN ALPINISTEN FAMILIEN
FESTIVALDELTAKAREN FALLSKJERMHOPPAREN BACKPACKEREN
LEIRSKULEELEVEN BRYLLUPSREISANDE CRUISE-TURISTEN MILLIONÆREN
DESIGN-ENTUSIASTEN TEAMBUILDEREN
KURS/SEMINARDELTAKAREN JULEBORDGJENGAREN
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 ENKELTSENG 2 DOBBELTSENG 3 FLEIRSENGSROM 4 EIGE BAD
5 DELT BAD 6 STAMP/BADSTU 7 UTEKJØKKEN/GRILL 8 SERVERING AV MAT
9 SPESIELLE BEHOV
(F.EKS UTSTYRSOPPBEVARING) FJELLTURISTEN
ELVEPADLAREN SYKLISTEN ALPINISTEN FAMILIEN
FESTIVALDELTAKAREN FALLSKJERMHOPPAREN BACKPACKEREN
LEIRSKULEELEVEN BRYLLUPSREISANDE CRUISE-TURISTEN MILLIONÆREN
DESIGN-ENTUSIASTEN TEAMBUILDEREN
KURS/SEMINARDELTAKAREN JULEBORDGJENGAREN
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 ENKELTSENG 2 DOBBELTSENG 3 FLEIRSENGSROM 4 EIGE BAD
5 DELT BAD 6 STAMP/BADSTU 7 UTEKJØKKEN/GRILL 8 SERVERING AV MAT
9 SPESIELLE BEHOV
(F.EKS UTSTYRSOPPBEVARING) FJELLTURISTEN
ELVEPADLAREN SYKLISTEN ALPINISTEN FAMILIEN
FESTIVALDELTAKAREN FALLSKJERMHOPPAREN BACKPACKEREN
LEIRSKULEELEVEN BRYLLUPSREISANDE CRUISE-TURISTEN MILLIONÆREN
DESIGN-ENTUSIASTEN TEAMBUILDEREN
KURS/SEMINARDELTAKAREN JULEBORDGJENGAREN
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 ENKELTSENG 2 DOBBELTSENG 3 FLEIRSENGSROM 4 EIGE BAD
5 DELT BAD 6 STAMP/BADSTU 7 UTEKJØKKEN/GRILL 8 SERVERING AV MAT
9 SPESIELLE BEHOV
(F.EKS UTSTYRSOPPBEVARING) FJELLTURISTEN
ELVEPADLAREN SYKLISTEN ALPINISTEN FAMILIEN
FESTIVALDELTAKAREN FALLSKJERMHOPPAREN BACKPACKEREN
LEIRSKULEELEVEN BRYLLUPSREISANDE CRUISE-TURISTEN MILLIONÆREN
DESIGN-ENTUSIASTEN TEAMBUILDEREN
KURS/SEMINARDELTAKAREN JULEBORDGJENGAREN
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 2+3
4
side 22 side 23
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
mindre avansert produkt til låg pris som er retta mot festivaldeltakarar eller andre større grupper (leirskule, turfølge osb). Her er det lagt opp til sjølvhushald og enkle bad/kjøkkenløysingar. Produktet er i fyrste omgang sommarbasert.
avansert produkt
høg
p r i s
1
2 3
4 1
2 3 4
dette produktet er eit lågkostprodukt. Det skal kunna installerast i dei mest
avsidesliggande driftsbygga utan vegforbindelse. Produktet er retta mot ein person, og skal gi denne dei mest nødvendige fasilitetane for å overnatte heile året.
eit noko meir avansert produkt som er retta mot familiar og andre mindre grupper som kan overnatte i same rom. Gode fasilitetar for matlaging, enkle bad og isolerte rom varme nok til å nytta vinterstid.
dette er eit avansert produkt til høgare pris. Det skal vera eit komplett produkt til ein høg grad av komfort, og rettar seg mot par som ynskjer ei spesiell
overnattingsoppleving. Produktet skal tilby gode baderomsløysingar, og baserar seg på levering av mat eller servering i tilliggande bygningar.
LEGG BRYLLUPSREISA TIL DET ROMANTISKE TUNET ... .
EIGE PRIVAT LOFT(BYGG) MED UNIKT DESIGNA SOVEROM
EIGE BAD OG PRIVAT UTEOMRÅDE
LOKAL ØKOLOGISK
MAT SERVERT TIL ALLE MÅLTID I TUNETS RØYKSTOVE
SKAL DU OG GJENGEN TIL VOSS PÅ FESTIVAL?
BOOK EI LØE FOR DYKK SJØLVE.
TRADISJONSRIKE OMGJEVNADER MED TOPP
MODERNE FASILITETAR.
10-20 SENGEPLASSAR
FELLES BAD/SPA I KVERNHUSET
UTEKJØKKEN/GRILLPLASS
TA FAMILIEFERIEN
I VOSSALØA. TETT PÅ
NATUROPPLEVINGAR,
4-6 SENGEPLASSAR FELLES BAD/SPA I KVERNHUSET
UTEKJØKKEN/GRILLPLASS
ETTER EIN FLOTT DAG I FJELLET
PÅ SYKKEL, LEGG DEG INN PÅ
DESIGNARSTØLEN, OG FÅ EI UNIK OVERNATTINGSOPPLEVING.
EI 100% ØKOLOGISK
OPPLEVING.
SOVEROM I TOVA ULL.
DRIKK/DYSJ I RENSA
REGNVATN FRÅ TAKET.
ET MAT ØKOLOGISK MAT FRÅ GARDEN ....
SKIKØYRAREN PADLAREN
TERRENGSYKLAREN
TUNET
KVERNHUSET UTELÅVEN
FRÅFLYTTING OG NEDLEGGING I LANDBRUKET SKAPAR EIT
STORT OVERSKOT AV T OMME DRIFT
SBYGG KNYTT T IL
LANDBRUK I LANDSKAPET PÅ VOS S. DET SAME
LANDSKAPET ER GRUNNLAG FOR OMFATTANDE
NATURBASERTE AKTIVITETAR. DEI T OMME LÅVANE
KOMBINERT MED AKTIVITETANE UTGJER EIT STORT
POTENSIALE SOM REISELIVSNÆRINGA KAN DR A NYTTE AV.
´Ein låve i endring´, MAMA
arkitekter 1.03
Dei fire overnattingskonsepta er knytta saman med dei mest typiske brukargruppene i sin kategori. Desse fire skreddarsydde opplevelsespakkene kring overnatting ser de over.
Ein fyrste beskrivelse av dei fire overnattingskonsepta visar at ein kan karakterisera dei ut frå pris ein er villig til å betale for overnattinga, og kor avansert tilbodet er. Konsepta er i illustrasjonen plassert i forhold til desse parametrane.
PRODUKT
+ + +
tomme driftsbygg reiseliv ny arkitektur ny design
=
“ei løe i endring”
Gjennom å kombinere driftsbygga med reiseliv, ny arkitektur og ny design kan prosjektet lanserast som eit flaggskip innanfor fornying av både landbruk og reiseliv. Prosjektet jobbast fram i dialog mellom arkitektar, produktdesignar, representantar for lokalt reiseliv, og Voss kommune.
Dette er eit viktig suksesskriterie for prosjektet. Det er identifisert to målgrupper; garbrukaren og turisten. Garbrukaren er utgangspunktet for næringsverksemda, og turisten utgangspunktet for marknaden. Det er utarbeida fire konsept for overnattingsmodular som svarar til deira ynskje og behov.
side 26 side 27
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
Kokongen er liten og lett men robust og lun. Den skal gi det mest nødvendigste av ly for ein person og skal kunna plasserast i kva bygg som helst. Den skal kunna fraktast med muskelmakt.
kokongen reiret hiet maurtua
Reiret er komfortabelt og lukseriøst, skjør og delikat. Den skal tilby alt eit hotell kan tilby, og samstundes gi ei unik overnattingsoppleving. Reiret er laga for to personar.
Hiet er trygg og lun, inkluderande og slitesterk. Den skal tilby eit rom der ei lita tett gruppe på fire til fem skal trivast og samlast rundt ei felles oppleving. Hiet skal oppfordra til leik og trivsel.
Maurtua yrar av liv. Den er fleksibel og dynamisk, intorvert men samtideg ekstrovert. Her er den sosiale arenaen viktig, men der er og mogelegheit for private rom. Maurtua skal tilby ei ny type overnatting for større grupper.
KONSEPTA
KONSEPTUELL UTVIKLING AV FIRE OVERNATTINGSMODULAR
Omlegging av nedlegging av gardsdrift gjer gjengroing til ei aktuell utfordring i det norske kulturlandskapet. Dette er skog som ofte står nær infrastruktur, og er lett å få tak i. Pionervekstar som or, osp, bjørk og rogn dominerer og målet i prosjektet er å nytta desse til noko konstruktivt.
Ein får tilgang på billeg naturvenleg råmateriale, og bidreg slik til ein reduksjon av gjenngroing.
MATERIALITET
bevare og vidareutvikle lokal kunnskap og tradisjon
Ull er eit materiale som er produsert lokalt på Voss. Materialet har svært gode eigenskapar i forhold til transmisjon av fukt og isolerar godt.
Det er eit naturmateriale som er bærekraftig i eit økologisk perspektiv. Prosjektet har som mål å nytte ull som eit av dei viktigaste materiala i overnattingsmodulane.
side 28 side 29
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
KOKONGEN
Kapasitet
Sesong
Døgn overnatting
z
s s s
Prisklasse
Komfort
SKIKØYRAREN
PADLAREN TERRENGSYKLAREN
TUNET KVERNHUSET
UTELÅVEN
FRÅFLYTTING OG NEDLEGGING I LANDBRUKET SKAPAR EIT STORT OVERSKOT AV TOMME DRIFTSBYGG KNYTT TIL
LANDBRUK I LANDSKAPET PÅ VOSS. DET SAME LANDSKAPET ER GRUNNLAG FOR OMFATTANDE
NATURBASERTE AKTIVITETAR. DEI TOMME LÅVANE KOMBINERT MED AKTIVITETANE UTGJER EIT STORT
POTENSIALE SOM REISELIVSNÆRINGA KAN DRA NYTTE AV.
´Ein låve i endring´, MAMA arkitekter
lett robust praktisk lun billig cool
Kokongen er ein kompakt overnattingsmodul for ein person. Den tilbyr akkurat det du treng for å tilbringa natta på eit sel i fjellet etter ein lang sykkeltur. Finn selet merka med logoen, og du er kome til rett stad.
på stølen
side 30 side 31
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
Kokongen er ein overnattingsmodul som er tilpassa enkeltpersonens basisbehov. Den er kompakt, robust og praktisk med lav egenvekt.
Målgruppa er til dømes friluftsturistar. Den skal enkelt kunne fraktast til driftsbygg ute i terrenget, sjølv dei utan veg. Kokongen kan plasserast rett på golvet i bygget, eller hengast opp i eksisterande konstruksjon. Modulene krev ingen endringar av eksisterande bygg.
Det vert lagt opp til utedo i tilknytning til bygga med kokongar, ellers ingen nye fasilitetar.
Kokongen er utstyrt med eit eige vedlikehaldssett. Her finn ein spesialtilpassa sengetøy som kver overnattingsgjest bytar ut ved avreise.
Prinsipp snitt Eldhus, Gjernes gard Prinsipp plan
Eldhus, Gjernes gard
kl 10.00 kl 18.00 kl 02.00
prinsipiell plassering i bygget
Heng ut i kokongen samen med turkameraten din ein fin morgon før de rulllar ut i fjellheimen på syklane dykkar.
Etter ein lang dag i fjellet kan du slenge deg ned og slappe av i Kokongen. Les ei bok med innebygd lys frå solcellene på taket eller berre sjå ut vindauga og nyt stillheita.
På natta pakkar du kokongen rundt deg og får ei lun og trygg. Ullstoffet gjer temperaturen behageleg og balansert, og ei innebygd tørkehule gir deg tørre sokkar og sko dagen etter.
treslag - rogn
KONSTRUKSJON OG MATERIALBRUK
Konstruksjonen i kokongen er bygd opp av spiler i tresorten rogn. Historisk er tresorten brukt til band rundt tønner, fletting og ski. Rogn er sterkt og fleksibelt og egnar seg svært godt til lette, men sterke konstruksjonar. Bæringa kan festast til eit vaiersystem som festast i veggar eller tak, eller det kan plasserast på føtter som står på eit fast underlag. Gjennom laminering av treet oppnår ein små dimensjonar som egnar seg godt til vidare laminering av ull.
ull
Utanpå rammeverket av tre vert det lagt fleire lag med armert, tova ull. Armeringa består av metallnetting som vert tova saman med to lag ull.
Dette er ein bruk av materiale som ikkje er prøvd ut før, og som er nybrotsarbeid for dette prosjektet. Målet er å gjere ulla sterk nok til å tåle belastningen av ein menneskekropp.
rammeverk fleksibelt opphengssystem armering med stålnett
side 34 side 35
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
REIRET
Kapasitet
Sesong
Døgn overnatting
z
s s s
z
Prisklasse
Komfort
luksuriøs eksklusiv komfortabel delikat skjør organisk
+
Reiret er ein overnattingsmodul for to personar. Reiret er eit unikt overnattingskonsept perfekt for ei romantisk helg for dei som ynskjer å vera tett på naturen, men samstundes ha komforten og standaren til eit moderne hotellrom.
i løa
tak i nunofilt; ull og silke
base i tre; spiler av osp
Reiret er ein overnatttingsmodul tilpassa to. Den skal tilby ein høg grad av komfort, luksus og moderne design. Målgruppa er til dømes et brudepar. Modulen vert levert i fleire delar og krev ei viss grad av stadstilpassing ved montering. Modulen kan stå på golvet i det eksisterande driftsbygget og delvis festas i takkonstruksjon. Reiret krev ingen endring av eksisterande konstruksjon.
Bad og tekjøkken vert plassert i ein eigen våtromsmodul inne i eksisterande bygg. Denne modulen vil ha eigen vanntank og intern gråvannsoppsamling, og treng ikkje tilkobling til vatn eller avløp.
Reiret skal vera tilknytta eit eige vedlikehald- og reinhaldsteam. Teamet kan f.eks. koordinerast av Destinasjon Voss. Dette vil minimere gardbrukaren sin arbeidsinnsats.
Prinsipp snitt eks: Løe, Staup Prinsipp plan
eks: Løe, Staup
prinsipiell plassering i bygget kl 10.00 kl 18.00 kl 02.00
Reiret er forma i ein vinkel der den eine enden er tett og den andre open. Den opne enden fungerer som ein opphaldsdel som du kan bruke aktivt som eit møbel om dagen.
I den spesialbygde minibaren kan du finne forfriskningar om du skulle ynskje det i løpet av dagen.
I den tette enden av reiret ligg sovedelen. Her ligg du på ein base av ospespiler med ei innfelt madrass og kikkar opp i eit himmelseng- liknande tak av silke og ull. I taket er det ei opning der du kan kikke opp i dei gamle konstruksjonane i taket utanfor.
side 38 side 39
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
treslag - osp
MATERIALBRUK REIRET
Basen i reiret er konstruert av Osp. Osp er ein tresort med mange gode eigenskapar. Den er rettvokst, har lite kvist og beheld sin lyse farge over tid. Ospa er eit stabilt materiale og krympar lite. Dette gjer det godt egna til skal-konstruksjonar. Brukar ein eigenskapen med den kileforma veksten, får ein materiallengdar som er fleksible og bøyelege i den tynne enden og stabile i den tjukke enden. Gjennom damping føyer ein emna saman til den krumme forma. Emna vert haldne saman av koblingar i bjørk.
oppspente emne i osp
ull
Taket på reiret er konstruert av ull tova saman med eit fleksibelt tekstil. Dette gjer at stoffet vert mogeleg å strekka i fleire retningar. Det vil verta varierande grad av transparenthet, og eit spel av lys som vil gi rommet eit unikt preg. Det vert festa ei avlang malje i tekstilet som lagar hol til direkte lysinslepp samstundes som dette vert opphenget ein festar tekstilet til eksisterande konstruksjonen med.
strekt stoff i nunofilt
side 42 side 43
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
HIET koselig lun intim behagelig slitesterk inkluderande
Kapasitet
Sesong
Døgn overnatting
z
s s s
z
Prisklasse
Komfort
Hiet er ein overnattingsmodul for fire til fem personar. Hiet er eit mikrolandskap i ullfilt.
Her kan ein leike, sove, slappe av og lese. Hiet er det perfekte utgangspunktet for ei vellukka familiehelg.
i uteløa
Hiet er ein overnattingsmodul tilpassa 3-5 personars basisbehov. Den er kompakt, robust og praktisk. Målgruppa er kjernefamilien. Modulen vert levert i fleire delar og krev ei viss grad av stadstilpassing ved montering. Modulen kan stå på golvet i det eksisterande driftsbygget og delvis festas i takkonstruksjonen. Hiet krev ingen endring av eksisterande konstruksjon.
Det vert lagt opp til ein eigen budjettutgåve av ein våtromsmodul som plasserast i tilknytning til hiet.
Hiet er utstyrt med eit eige vedlikehaldssett. Her finn ein spesialtilpassa sengetøy som bytast ut ved avreise.
Prinsipp plan
eks: Løe, Vethe gard Prinsipp snitt
eks: Løe, Vethe gard
prinsipiell plassering i bygget
Inne i modulen er formene avrunda og mjuke.
Formene dannar eit landskap som kan nyttast på forskjellig måte til forskjellig tid på døgnet.
Sove, kvile, lese, leike, prate saman. Det er lagt opp til lysopningar i taket.
kl 10.00 kl 18.00 kl 02.00
Utvendig er modulen rektangulær med eit nivå
å sitte på ved inngangen. Om natta er hiet eit trygt og lunt soverom med plass til heile familien.
side 46 side 47
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
treslag - or
MATERIALBRUK HIET
I hiet er det brukt treslaget or. Dette er eit treslag det veks mykje av i kommunen, og som er vanskeleg å bruke i vanlege konstruksjonar. Historisk vart or gjerne brukt til verktøy, kosteskaft, ein del møblar og som dyrefor. Or veks ofte i korte lengder med rett stamme. I hiet skal oren brukast slik ein brukar dømling ved lafting. Den skal binde saman laga med ullfilt og gjere konstruksjonen trygg og stabil.
dømla
FILT
ull
Hiet skal byggast opp av lagvise stablar med ullfilt. Ullfilt er sterkt, stabilt og isolerer godt. Modulen lagast i to delar som saman dannar rommet.
Dei to delane kan fraktast separat og settast saman på staden.
stabla ullfilt
Kapasitet
Sesong
Døgn overnatting
z
s s s
z z
Prisklasse
Komfort
MAURTUA fleksibel modulær sosial privat ekstrovert
Maurtua er eit overnattingssystem for opp til 10 personar. Kvar person får sin overnattingskapsel. Denne kan vera open eller lukka, avhengig av sosialt behov. Kvar kapsel perforerar kledningen i løa, og ein ligg og kikkar ut i det opne landskapet.
i løa
side 50 side 51
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
Maurtua er eit system bygd opp av einmannskapslar for overnatting i løa. Den er fleksibel og kan fungera for grupper opp til 10 stk. Modulane plasserast i forskjellige høgder i løa sin fasade og kvilar på en sjølvstendig konstruksjon, eit spesialutvikla stilassystem i tre. Modulane er fleksible og kan komprimerast etter behov. Hiet krev ingen endring av eksisterande bærande konstruksjon, kun kledningen. Sovekapslane skubbast ut forbi kledninga på løa når dei er i bruk. Utanfrå vil ein kunne sjå kor mange av modulane som er dytta ut og dermed kor mange som er på besøk.
Modulane vil visa den aktiviserte løa.
Det vert lagt opp til utedo og vaskefasiliteter i tilknytning til Maurtua.
Reiret skal vera tilknytta eit eige vedlikehald- og reinhaldsteam som ved behov vert kontakta. Teamet kan f.eks. koordinerast av Destinasjon Voss.
Dette vil minimere gardbrukaren sin arbeidsinnsats.
Prinsipp snitt eks: Løe, Granli gard Prinsipp plan
eks: Løe, Granli gard
prinsipiell plassering i bygget
Når sovemodulen er i bruk dyttar ein ut ein del som vert kragande ut forbi veggen på løa. Slik vil ein kunne “sove under open himmel” utan å vera ute. Sovemodulen kan opnast inn mot løerommet på dagtid og slik skape eit sosialt rom inne i løa når dette er ynskjeleg.
kl 10.00 kl 18.00 kl 02.00
Maurtua kan komprimerast til eit smalt felt langs veggen av løa. Slik kan ein nytta løa til andre aktivitetar på dagtid.
Kapslane kan opnast og lukkast uavhengige av kvarandre.
treslag - bjørk
S T Ø T T E
MATERIALBRUK MAURTUA
Bjørka er treslaget som vert brukt i maurtua. Historisk vart bjørk brukt til verktøy, redskap og møblar. Bjørka tålar mykje trykk og slitasje. Den er homogen og slik godt egna til kilesamanføyingar, og den er formstabil ved dampebøying. Sovemodulane i maurtua er haldne oppe av eit spesialdesigna rammeverk eller stilas i bjørk.
stilas til støtte ull
I maurtua brukar ein ull som er vaska og stappar denne i ferdigsydde “madrasser”. Ein vil slik få futong-liknande matter som er faste men samstundes behagelege å ligge på. Den bevegelege delen ut mot løerommet vil i nedslått stilling fungere som ei lita trapp som gjer det lett å kome opp i sovemodulen.
stappa vaska ull
side 54 side 55
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
Budsjettutgåva av våtromsmodulen er eit møbel som er kombinert WC, vask og behaldar av vatn, septik og gråvatn. Modulen er avhenging av relativt hyppig påfylling av vatn. Modulen kan stå fritt i rommet, eller plasserast i eit skjerma rom.
Modulen er bygd i eik og har innebygde behaldarar for vatn, septik og gråvatn.
VÅTROM I TRE, BUDSJETT VÅTROM I TRE, LUKSUS
Luksusutgåva av våtromsmodulen er eit eige lukka rom med WC, dysj og vask. Modulen har innebygde tankar for vatn, septik og gråvatn og er bygd i eik. Modulen kan stå fritt i same rommet som overnattingsmodulen.
PRODUKSJON OG OPPFØRING
Målet for prosjektet er i neste fase å få bygd prototypar av dei 4 overnattingsmodulane. Materiala er i hovudsak tre og ull, og det er eit ynskje å nytta lokalprodusert materiale og lokale handtverkarar. Ein vil slik forankre prosjektet betre i lokalsamfunnet, og bygge opp under entreprenørskap og næringsverksemd. For å få gjennomført bygginga av desse prototypane er det særs viktig å ha gardbrukaren eller ein annan part som er villig til å investere med på laget.
For å sikre realisme i gjennomføringa av prosjektet er ei forankring i kommunen særs viktig. Det har vore ein aktiv dialog med Voss Kommune gjennom heile prosessen, og det er gjort viktig arbeid av Fylkesmannen i Hordaland for å etablere nasjonale og regionale retningslinjer for å legge til rette for ny næringsverksemd i tomme driftsbygg. Det vil leggast til rette for ei effektiv saksbehandling frå kommunen si side, med ei eigen arbeidsgruppe som på førehand er sett inn i
MARKEDSFØRING OG DRIFT
“Ei løe i endring” skal markedsførast som eit reiselivsprodukt utanom det vanlege. Destinasjon Voss vil ha tilgjengeleg ein bookingportal som aktivt kan brukast i salget av desse produkta.
Dette vil gjera det unødvendig for kvar bonde å stå åleine om å bygga opp si eiga merkevare. Dei er del av eit større nettverk og gjer kvarandre sterkare. Eit produkt plassert på forskjellige plassar som kan profilerast frå ein felles platform.
Drifta av “ei løe i endring” skal gjerast samla. Det skal byggast eit nettverk, ei gruppe, som skal stå for alle nødvendige element som skal til for å halde tilbodet i gang. Markedsføring, booking, vedlikehald, reinhald, transport, katering osb. Denne gruppa kan vera sett saman av ulike aktørar, men dei sentrale vil kunne vera Destinasjon Voss, lokal snekkarverkstad, lokalt reinhaldsfirma og leverandør av lokalprodusert mat.
MAT
VEDLIKE- HALD
BOOKING
REIN- HALD MARKEDS FØRING
TRANSPORT
side 58 side 59
“EI LØE I ENDRING” “EI LØE I ENDRING”
EI LØE I ENDRING
Ei løe i endring vil skapa ny næringsaktivitet i gamle driftsbygg på Voss. Løer, uteløer, eldhus, vårflorar, stølar og naust vil vera utgangspunkt for uforgløymelege opplevingar for turistar frå heile verda som søkjer aktive og unike opplevingar i vossalandskapet. Gardbrukaren vil få ei ny inntektskjelde, og samstundes bidra til bevaring og vidareformidling av lokal kunnskap og historie. Frå å vera eit overskotsfenomen vil dei tomme driftsbygga bli ein verdifull arena både for gardbrukaren og reiselivsnæringa.