18
KULTURBEITA PÅ MYR MÅ GJØDSLAST RIKELEG OG DEi ULIKE NÆRINGSEMNA MÅ TILFØRAST
KULWRBEI'rA PÅ MYR MÅ GJØ.DSLAST
I RETTE MENGDER.
Av beitekonsulent J. B. Nordb».
Inueressa for kulturbeitesaka er stor jamt over. Men diverre synes det å vera altfor mange som av ein eller annan grunn gjødstar og steller beitet sitt altfor ringt.
Truleg er dei ikkje fullt på det reine med den store aanninga som ligg i påstanden om at ei t godt ste 1 t beite er ei n s e r s v i k t i g f a k t o r i r a s j o n e l 1 g a r d s d r i f t - men på andre sida - e i t r i n g t s t e 1 t b e i t e h a r 1 i t e o g i n k j e m 1e d rasjon a 1 iser ing å g j er a, snarare det omvende.
Det kunne mest synast kravfullt å oppta plassen i eit slikt tids- skrift med - etter mange si meining - så velkjent stoff, men eg vil likevel ta med nokre tal som mogleg kunne syne tydelegare kor stor skilnad det i røyndi er på godt og ringt stelte beite.
De.i faste årlege utgiftene med e i t kulturbeite vil vi i dag ofte måtte setje nær opp til kr. 30,00 pr. dekar. Gjødsel- utgiftene er då ikkje medrekna. Ein reddast det ligg altfor mange kulturbeite som årleg ikkje gjev meir enn 100-150 f.v. pr. dekar.
K:var f6rverd produsert på beite vil då korne på nær 30 øre, og dette er meiningslaust dyrt for i sumarstida, allvisst når ein veit for visst at same beitet kunne produsert kvar f6reining for snautt det halve om det berre hadde vorte skikkeleg gjødsla og stelt. Så dyrt sumar- f6r har då heller ingen plass i ett rasjonelt gardsbruk.
For små m j Ø 1 k em eng der må utan vidare bli fylgjene av slikt beitestell, og då er vi retteleg på glattisen komne. Det nyt- tar nok lite i dag å vilja kreve runeleg att for sitt eige arbeid om vi ikkje ser etter at mjølkekyrne våre gir 3-40-00 kg mjølk i året.
Slike avdråttstal krev godt kulturbeite under
ill å ve rande til h Øve. Vi må ha beita såpass i trim at kua kan greie å sanke 60-70 kg ungt godt beitegras på dagen. Men då må beitet gi 250-300 f.v. pr. dekar i staden for 100-150. Stor vidd kan aldri oppvege rikeleg gras på eit lite areal. På eit ringt beite går for stor part av beitegraset med til vedlikehald. Og no er det kan-- skje ennå meir tydeLeg: Fy r s t å p r o d u s e r e d y r t g r a s, o g deretter la kua nytte e i n altfor stor del av dette t i l v e d 1 i k e h a I ds f 6 r - s å b 1 i r d e t i k k j e ne t t d e t v i e 11 e ,s m eJ m er med r a s jo nal I s e r I n g.
Ku 1 t u r be i te p å myr k a n v e r a f r a m i f rå, vi har rikeleg med døme på det, men la os også halde klårt for oss at er det fyrst tale om at ringt gjødsla og stelte beite er urasjonelt, så blir ikkje saka betre om beitet ligg på myr, snarare tvert om. Eg finn det for- målstenleg i dette stykket å dra fram ymse av grunnane til dette:
KULTURBEITA PA MYR MA GJØDSLAST 19
1. A n 1 e g g s u t g i f t e n e v e d b e i t e d y r k i n g a vert ofte nærare dobbelt så store på myr som på god fastmarksjord. Det må ofte mykje grøfting til for å få ut vatnet, levande mose må ein få burt, planeringa, kalkinga osv. blir og nemnande utgifter.
Dei fyrste åra kan det også bli heller liten avling på ring myr.
Av det som er halde fram tidlegare skulle det vel vera greitt:
Utan rikeleg årleg gjødsling så vi kan ta store a v 1 i n g a r v i I k v a r f 6 r v ,e r d p r o d u
s
e r t p å e i t s 1 i k t beite falle heller dyr.2. I s j Ø 1 ve myrjorda er det i k kje 1 ager av n æ- ring se m n a kali og fosforsyre. På god fastmarksjord vil mi- neralkorna etter kvart frigjera noko av desse emna til plantarie.
men i myrjorda vert det krise i så måte heller snart etter at vi siuttar å tilføre gjødsel, eller vi gir for lite. Difor ser ein då snart og kor tunn og ring grasbotnen vert, og raudbrune og utri- velege beite på myr er diverre ikkje så sjeldan så sjå. Surne sta- der er det så langt korne at halvgrasartane, finnskjeggen eller i verste fall røsslyngen har tatt på å breie seg innover beitet.
3. Næringsinn ha 1 det i beitegraset, ser leg når det gj1eld
kalken og fosforsyra, er sterkt bunde til dei mengder av desse emna som er i jorda. Det er scrs viktig her til lands at beite- graset har rikeleg av desse emna. Sumarstid serein kanskje med berre auga lite til om det skulle verte i minste laget. Men dyra må på ein eller annan må te reagere, og til vinteren får ein ofte sjå fylgjene meir tydeleg.
Eit ringt gjødsla og stelt beite er aldri noko opplyftande syn, men det er liksom det grin endå tydelegare imot ein om beitet ligg på myr. Kanskje det er tanken om diet i røynda er endå simplare enn det ser ut til, som gjer seg gjeldande ved sida. På andre sida, er myra godt gjødsla og stelt, er ofte beitet frodig og fint her - sjølv i dei tider då mykje av beita på Iastrnarksiorda strir med tørkebolkande, som vi diverre så ofte har midt i beste beitetida.
Årlege gjødselmengder til beite på myr.
Ka 1 i- og fosfor sy r e g j
ø,
ds lr n g a er kanskje noko av det viktigaste. SjØlv om vi gav rikeleg av desse emna som ei grunn- gjødsling ved kultiveringa, så må vi la myra få runelege mengder kvart år. 40 kg superfosfat og 25-30 kg kaligjØdsel (33 % K) pr. dekar er ikkje serleg rikelege mengder, om vi elles steller og nyttar beitet godt. Men vi har ikkje serleg mange prøver frå den siste tida som kan syne oss korleis det går med lønsemda om vi går høgre.Kl v:e ·v e g j, Ø d s 1 i n g a må rette seg etter kor fort det går med meldinga i myra vi arbeider med. Høgst til fjells - lengst mot nord og i nykultivert myr - vil det vera lite fart i moldinga. Der
20 LOVA OM VERN MOT JORDØYDELEOGING
sumarvarmen er stor, kan derimot moldinga i god grasmyr ha korne så godt i veg at vi får ikkje betalt for meir kveve enn det vi kaster ut tidleg om vår-en, for å få god fart i grasveksten. 20:-30 kg kalk- salpeter pr. dekar kan då gjera god teneste. Seinare på sumaren greier slik myrjord seg sjølv med kveve. Er det derimot nydyrka myr - og mosemyr som ennå ikkje er korne skikkeleg i gang, sjølv
•etter fleire år - så kan 50-60 kg kalksalpeter pr. dekar delt på 2-3 vender vera heveleg gjØdsling. Ny mosemyr kan ofte krevi e endå større mengder for å gi rikeleg grasvekst.
LOVA OM VERN MOT JORDØYDELEGGING.
Rundskriv fra det kgl. Landbruksdepartement av 20 juni 1949.*)
Lova om vern mot [ordøydeleggtng frå 13. mars i år tok til å gj elde frå 31. mars i år.
Det gjeld her ei viktig lov.
Gjennom lange tider har torvmyr og lyngmark over store delar av landet vore nytta på ein måte som har ført med seg ei stor og skadeleg jordøydeleggtng. Fyrst og fremst i kystbygdene på Vest- landet, i Trøndelag og i Nord-Noreg, men og sørvest i landet. Dei etterrøkingane jordvernnemnda har gjort syner at i 110 kystherad frå Hordaland til Finnmark er gjennom åra over 55.000 dekar jord øydelagt eller forringa som fylgje av urasjonell torvdrift og moldtak.
I desse bygdene blir det kvart år Øydelagt om lag 1030 dekar jord (før krigen).
Det kan ikkje gå lenger på denne måten. Ein må få rådbøter til å stanse denne j ordøydeleggtnga og samstundes koma bort frå den sløsinga med torva som dei gamle driftsformene fører med seg.
Så lite jord ein har mange stader etter kysten, gjeld det framfor alt;
å ta vare på den jorda som er, dersom det ikkje skal bli altfor van- skeleg å livberge seg der for dei som kjem etter.
Det blir her tale om ymse rådgjerder. Eitt av midla, og det cit sers viktig middel, til å stanse [or døydelegg inga, er lovtøresegner som
kan trygge at nyttinga av myrane kan koma over i ordna rasjonelle driftsformer. Slike føresegner har 'vt nå fått i lova om vern mot
j ordøydelegging.
Det er greit at ei slik lov bryt ikkje så lite med gamle tilvante driftsformer på eit så viktig omkverve som forsyninga med brenn - torv i kystbygdene, og vil kunne skapa ymse vanskar for folket der.
Mange vil kanskje kjenne det som eit noko hardt inngrep i arbeidet deira for å skaffe seg brenne.
*) Vi of;fenitl1i:ggjØ·r her et rundskrev som La:n:dlbruilm:de,partemrelllit·et sendte
!fylkenes 1lanidlbruk:.s- og skogselskaper i fj,orr sommer. Da torvsesongen var over før en rakk å distribuere rundskrivet, har vi ventet med å ta dert inn i trudsslkriftet 'bil nlå så det kan stå i friskt minne hos de il!Illteresserte til kommende torvsesong.
